আচাৰ্য চাণক্যৰ মতে বুদ্ধিমান লোকে নিম্নোলিখিত সমস্যাবোৰ কাৰো লগত শ্বেয়াৰ নকৰে-
(১) কেতিয়াও কাকো নিজৰ স্বামী বা পত্নীৰ কথা নকব। চাণক্যই পত্নীৰ দুৰ্বলতা/স্বামীৰ দুৰ্বলতা/বেয়া দিশৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাত নিষেধ কৰিছে। আপোনাৰ পত্নী/স্বামীৰ বিষয়ে যাক কৈছে, তেওঁ আপোনাৰ সমস্যাকলৈ আপোনাক অপমান কৰিব পাৰে। জ্ঞানী মানুহে এইবোৰ কথা কেতিয়াও কাৰো সৈতে শ্বেয়াৰ নকৰে।
(২) ব্যৱসায়িক লোকচানৰ বিষয়ে কাৰো লগত আলোচনা নকৰিব। তেওঁ আপোনাক সহায় নকৰে। সুযোগ বুজি আপোনাৰ ক্ষতি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব। আপোনাক ঠাট্টা কৰিব। গতিকে আপোনাৰ ব্যৱসায়ৰ লোকচান সম্পৰ্কে আপোন মানুহৰ লগত শ্বেয়াৰ কৰিব পাৰিব। যিয়ে আপোনাক সহায় কৰিব তেওঁৰ লগতহে শ্বেয়াৰ কৰিব পাৰে।
(৩) আপুনি দুখীয়া। দুখীয়া মানুহ সমাজত অপমানিত হয়। তেওঁলোকক তলৰ মানুহ বুলি গণ্য কৰা হয়। দুখীয়া মানুহে নিজৰ দৰিদ্ৰতাৰ বাবে ভাগ্যক দোষাৰোপ কৰে। সকলোকে নিজে সহায় কৰিবলৈ ভাল পায়। জ্ঞানী মানুহে এই সকলোবোৰ কাম কৰাৰ পৰা নিজকে বিৰত ৰাখে। ভাগ্যক দোষ নিদিয়াকৈ কঠোৰ পৰিশ্ৰমত বিশ্বাস কৰক। গতিকে নিজৰ দুৰ্বলতা আৰু সমস্যাৰ কথা নক’ব, কঠোৰ পৰিশ্ৰমত মনোনিৱেশ কৰক আৰু নিজৰ ভাগ্য সলনি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰক।
এই সকলোবোৰ কথা মনত ৰাখিবলৈ চাণক্যই জোৰ দিছে।
চাণক্যৰ পৰামৰ্শ
(৪) চাণক্য নীতি অনুসৰি কোনো মূৰ্খ ব্যক্তিৰ লগত কেতিয়াও তৰ্ক নকৰিব। এটা মূৰ্খই বুজি নোপোৱাকৈ তোমাৰ লগত তৰ্ক কৰিব। আপুনি যিমানেই তেওঁক সত্যৰ বিষয়ে পতিয়ন নিয়াবলৈ চেষ্টা নকৰক কিয়, তেওঁ আপোনাক অসন্মান কৰি থাকিব। গতিকে চাণক্যই মূৰ্খ মানুহৰ লগত তৰ্ক কৰাৰ পৰা বিৰত থাকিবলৈ কৈছে।
(৫) কেতিয়াও ধন অপচয় নকৰিব। এটা কথা মনত ৰাখিব, ধনেই আপোনাক ভালকৈ থকাত সহায়। গতিকে উপাৰ্জন কৰা কিছু অংশ জমা কৰক। সেই ধনে আপোনাক বিপদত পৰিলে সহায় কৰিব। গতিকে ধন অপচয় কৰাৰ পৰা আঁতৰি থাকক।
(৬) চাণক্যই লগতে কৈছে যে আপোনাৰ তুলনাত ডাঙৰ বা সৰু মানুহৰ লগত কেতিয়াও সংগ নকৰিব। আপোনাৰ তুলনাত ডাঙৰ কোনোবা এজনৰ পৰা আপোনাৰ আশা থাকিব পাৰে। তেনে কৰিলে আপুনি তেওঁৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হৈ পৰিব। বা কোনোবাই আপোনাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হৈ পৰিব। ইয়াৰ ফলত কিছু সময়ৰ বাবে সম্পৰ্ক ধ্বংস হ’ব আৰু আপোনালোকৰ মাজত শত্ৰুতা আৰম্ভ হ’ব পাৰে। গতিকে আপোনাৰ একে পৰ্যায়ৰ মানুহৰ লগত সম্পৰ্ক গঢ়ক।
পণ্ডিত চাণক্যই কিছুমান লোকৰ সৈতে কেতিয়াও বন্ধুত্ব নকৰিবলৈ কৈছে। তেনে লোকৰ সৈতে বন্ধুত্ব গঢ়িলে সফলতাতকৈ বেছি বিপদ আহিব পাৰে। কাৰণ জীৱনত আগবাঢ়ি যাবলৈ বন্ধুৰ প্ৰয়োজন হয়, কিন্তু এই সকল বন্ধুৰ পৰা লাভৱান হোৱাতকৈ বিপদ বেছি। গতিকে এই বিদ্বান ব্যক্তিজনে তলত উল্লেখ কৰা চাৰিবিধ মানুহৰ পৰা আঁতৰি থাকিবলৈ কৈছে।
(৭) যিসকলৰ বহুত অহংকাৰ থাকে তেওঁলোকক কেতিয়াও বিশ্বাস কৰা উচিত নহয়। যেতিয়াই তেওঁক সুযোগ দিলেই সেই সুযোগৰ অপব্যৱহাৰ কৰে।
(৮) আৰম্ভণিৰে পৰা কাৰো বিষয়ে কোনো মন্তব্য কৰিব নালাগে। প্ৰথম সাক্ষাততে সেইটো কৰা উচিত নহয়। আনকি তেওঁলোকৰ আগত নিজৰ বিষয়েও বেছিকৈ প্ৰকাশ নকৰিব।
(৯) এজন ব্যক্তিৰ ভাল গুণেই তেওঁৰ পৰিচয়ৰ বাহক। কাৰোবাৰ পিছত কেতিয়াও একো নকব। গতিকে সেই বিষয়ে সচেতন হওক।
(১০) যি অনবৰতে মিছা কথা কয়, কথাই কথাই নিজৰ প্ৰশংসা কৰে, তেনে লোকক কেতিয়াও বিশ্বাস নকৰিব।
(১১) নিজৰ দুৰ্বলতাৰ কথা আনক কেতিয়াও নকব। আপোনাৰ ঘনিষ্ঠ বন্ধু হওক বা প্ৰিয় বন্ধু হওক। আজি আপুনি যিজনক আপোন বুলি ভাৱিছে, সেই মানুহজন দুদিন পিছত আপোন হৈ নাথাকিবও পাৰে। আজি যিজন ব্যক্তিৰ লগত আপোনাৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক আছে, যেতিয়া তেওঁ আপোনাৰ পৰা কোনো সহায় নাপাব বা আপুনি সেই ব্যক্তিজনক চিনিব পাৰিব, তেওঁৱেই আপোনাৰ দুৰ্বল স্থানত আঘাত কৰিব। কিয়নো আপুনি তেওঁক আপোনাৰ দুৰ্বলতাৰ কথা বহু আগতেই কৈ থৈছে।
সেয়ে পণ্ডিত চাণক্যই কৈছে যে আপোনাৰ দুৰ্বলতাৰ কথা কাকো নকবা।
চাণক্যই কৈছে যে যদি আপুনি জীৱনত এইবোৰ কথাৰ পৰা আঁতৰি থাকিব পাৰে তেন্তে সফলতাৰ বাটত কোনো বাধা নাথাকিব।
