এণ্ড’মেট্ৰিয়েল কৰ্কটৰোগ আৰু ইয়াৰ চিকিৎসা

মহিলাৰ শ্ৰোণী অংশত থকা এটা ফোপোলা ,আৰু পেশীবহুল অংগ হৈছে জৰায়ু আৰু এই জৰায়ুৰে ভিতৰৰ আৱৰণখন হৈছে এণ্ডোমেট্ৰিয়াম৷ জৰায়ু হৈছে সেই অংশ,য’ত ভ্ৰুণৰ বৃদ্ধি হয়। বেছিভাগ অ-গৰ্ভৱতী মহিলাৰ জৰায়ু প্ৰায় ৩ ইঞ্চি দীঘল হয়। জৰায়ুৰ তলৰ, সংকীৰ্ণ মূৰটো হৈছে জৰায়ুৰ মুখ, এই অংশটটোৱেই যোনিলৈকে থাকে৷

আজি জৰায়ুৰ ভিতৰৰ আৱৰণ এই এণ্ডোমেট্ৰিয়াম অংশৰ কৰ্কটৰোগৰ বিষয়ে কিছু কথা আলোচনা কৰিবলৈ ওলাইছোঁ। এণ্ডোমেট্ৰিয়ামত হোৱা অনিয়ন্ত্ৰিত কোষৰ বৃদ্ধিৰ ফলতে এই অংশত কৰ্কটৰোগৰ সৃষ্টি হয়।

এতিয়া আহিছোঁ কি কি কাৰকৰ ফলত এই কৰ্কটৰোগ হয় সেই দিশলৈ-

১) পলিচিষ্টিক অভাৰী চিনড্ৰম থকা।

২) নিকট আত্মীয়ৰ, যাক ফাৰ্ষ্ট ৰিলেটিভ (মা, ভগ্নী বা কন্যা) বুলি কোৱা হয়, এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ পাৰিবাৰিক ইতিহাস থকা।

৩) কিছুমান বিশেষ জিনীয় অৱস্থা থকা, যেনে লীঞ্চ চিনড্ৰম।

৪) এণ্ডোমেট্ৰিয়েল হাইপাৰপ্লাছিয়া হোৱা।

৫) বয়স বৃদ্ধিয়েই বেছিভাগ কেন্সাৰৰ বাবে মূল বিপদজনক কাৰক। বয়স বঢ়াৰ লগে লগে কেন্সাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বাঢ়ি যায়।

৬) স্তন কেন্সাৰৰ বাবে টেম’ক্সিফেন গ্ৰহণ কৰিলে বা অকলে ইষ্ট্ৰজেন (প্ৰজেষ্টেৰন অবিহনে) গ্ৰহণ কৰিলে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাব পাৰে। টেম’ক্সিফেনৰ দ্বাৰা চিকিৎসা কৰা স্তন কেন্সাৰ ৰোগীৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ হ’ব পাৰে। যি ৰোগীয়ে এই ঔষধ খায় আৰু যোনিৰ পৰা অস্বাভাৱিক ৰক্তক্ষৰণ হয় তেওঁ ফ’ল’-আপ পৰীক্ষা আৰু প্ৰয়োজন হ’লে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল লাইনিঙৰ বায়’প্সি কৰিব লাগে। কেৱল ইষ্ট্ৰজেন (কিছুমান কেন্সাৰৰ বৃদ্ধিত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা হৰম’ন) গ্ৰহণ কৰা মহিলাসকলৰো এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়। প্ৰজেষ্টেৰন (অন্য হৰম’ন)ৰ সৈতে ইষ্ট্ৰজেন মিহলাই খালে মহিলাৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি নহয়।

 ৭) তদুপৰি,মেদবহুলতা আৰু মেটাবলিক চিনড্ৰম থকাটোৱে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।

যি বস্তুৱে আপোনাৰ কোনো ৰোগ হোৱাৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে, ইয়াক ৰিস্ক ফেক্টৰ বোলা হয়। ৰিস্ক ফেক্টৰ থকাৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে আপুনি কেন্সাৰ হ’ব; ৰিস্ক ফেক্টৰ নথকাৰ অৰ্থ এইটো নহয় যে আপোনাৰকেন্সাৰ নহ’ব। যদি আপুনি ভাবে যে আপোনাৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ আশংকা থাকিব পাৰে তেন্তে চিকিৎসকৰ সৈতে কথা পাতক।

 এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ বাবে বিপদজনক কাৰকসমূহৰ ভিতৰত তলত দিয়াবোৰো অন্তৰ্ভুক্ত:

১) ৰজোনিবৃত্তিৰ পিছত কেৱল ইষ্ট্ৰজেন হৰম’ন ৰিপ্লেচমেণ্ট থেৰাপী (HRT) গ্ৰহণ কৰা।

২) স্তন কেন্সাৰ প্ৰতিৰোধ বা চিকিৎসাৰ বাবে টেম’ক্সিফেন গ্ৰহণ কৰা।

৩) মেদবহুলতা।

৪) মেটাব’লিক চিনড্ৰম থকা।

৫) টাইপ ২ ডায়েবেটিছ থকা।

৬) কেতিয়াও সন্তান জন্ম নিদিয়া।

৭) কম বয়সতে ঋতুস্ৰাৱ হোৱা।

৮) পিছৰ বয়সত ৰজোনিবৃত্তি আৰম্ভ কৰা।

৯) পলিচিষ্টিক অভাৰী চিনড্ৰম থকা।

এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ লক্ষণ আৰু লক্ষণসমূহ হ’লঃ- তলত দিয়া ধৰণৰ কোনো ৰোগ হ’লে চিকিৎসকৰ সৈতে পৰীক্ষা কৰক:-

১) যোনিৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ বা ঋতুস্ৰাৱৰ লগত সম্পৰ্ক নোহোৱা স্ৰাৱ।

২) ৰজোনিবৃত্তিৰ পিছত যোনিৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ।

৩) প্ৰস্ৰাৱ কৰাত কঠিনতা বা বিষ হোৱা।

৪) যৌন সম্পৰ্কৰ সময়ত বিষ হোৱা।

৫) শ্ৰোণী অংশত বিষ।

  এইসমূহ লক্ষণে দেখা দিলে ততালিকে চিকিৎসকৰ কাষ চাপক। চিকিৎসকে ৰোগ নিৰ্ধাৰণ হ’লে,ইয়াৰ স্তৰ নিৰূপণ কৰিবলৈ বিভিন্ন পৰীক্ষা নিৰীক্ষা কৰে। এনে কিছু পৰীক্ষণ হৈছেঃ-

১) পেলভিক পৰীক্ষা:-যোনি, জৰায়ুৰ মুখৰ পৰীক্ষা,জৰায়ু, ফেল’পিয়ান টিউব, ডিম্বাশয়, আৰু মলদ্বাৰ। যোনিত এটা স্পেকুলাম সুমুৱাই দিয়া হয় আৰু চিকিৎসক বা নাৰ্চে যোনি আৰু জৰায়ুৰ মুখলৈ ৰোগৰ লক্ষণ চাব পাৰে। সাধাৰণতে জৰায়ুৰ মুখৰ পেপ টেষ্ট কৰা হয়। ডাক্তৰ বা নাৰ্চেও এখন হাতৰ এটা বা দুটা লুব্ৰিকেটেড, গ্লভছযুক্ত আঙুলি যোনিৰ ভিতৰত সুমুৱাই আনখন হাত তলৰ পেটৰ ওপৰত ৰাখি জৰায়ু আৰু ডিম্বাশয়ৰ আকাৰ, আকৃতি আৰু অৱস্থান অনুভৱ কৰে। ডাক্তৰ বা নাৰ্চে মলদ্বাৰতো তেলযুক্ত, গ্লভছযুক্ত আঙুলি এটা সুমুৱাই দিয়ে যাতে গোট বা অস্বাভাৱিক অংশ অনুভৱ কৰিব পাৰে।

২) হিষ্টেৰস্কপি: জৰায়ুৰ ভিতৰত অস্বাভাৱিক অংশ বিচাৰিবলৈ কৰা পৰীক্ষণ পদ্ধতি। যোনি আৰু জৰায়ুৰ মুখৰ মাজেৰে হিষ্টেৰস্কোপ জৰায়ুত সুমুৱাই দিয়া হয়। হিষ্টেৰস্কোপ হৈছে চাবলৈ পোহৰ আৰু লেন্স থকা পাতল নলীৰ দৰে যন্ত্ৰ। ইয়াত কলাৰ নমুনা আঁতৰোৱাৰ সঁজুলিও থাকিব পাৰে, যিবোৰ কেন্সাৰৰ লক্ষণৰ বাবে মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত পৰীক্ষা কৰা হয়।

 এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ নিৰ্ণয়ৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা আন পৰীক্ষা আৰু পদ্ধতিসমূহৰ ভিতৰত তলত দিয়া ধৰণৰ:

 ক) শাৰীৰিক পৰীক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ ইতিহাসঃ স্বাস্থ্যৰ সাধাৰণ লক্ষণসমূহ পৰীক্ষা কৰিবলৈ শৰীৰৰ পৰীক্ষা, যেনে ৰোগৰ লক্ষণ, যেনে গোটা বা অস্বাভাৱিক যেন লগা যিকোনো বস্তু পৰীক্ষা কৰাকে ধৰি। ৰোগীৰ স্বাস্থ্যৰ অভ্যাস আৰু অতীতৰ ৰোগ আৰু চিকিৎসাৰ ইতিহাসো লোৱা হ’ব।

খ) ট্ৰেন্সভেজিনেল আল্ট্ৰাছাউণ্ড পৰীক্ষা: যোনি, জৰায়ু, ফেল’পিয়ান টিউব, মূত্ৰাশয় পৰীক্ষা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা এক পদ্ধতি। যোনিত আল্ট্ৰাছাউণ্ড ট্ৰেন্সডুচাৰ (প্ৰ’ব) সুমুৱাই দিয়া হয় আৰু ইয়াৰ সহায়ত উচ্চ শক্তিৰ শব্দ তৰংগ (আল্ট্ৰাছাউণ্ড) আভ্যন্তৰীণ কলা বা অংগৰ পৰা উঠাই প্ৰতিধ্বনি সৃষ্টি কৰা হয়। প্ৰতিধ্বনিবোৰে শৰীৰৰ কলাৰ এখন ছবি গঠন কৰে যাক ছ’নোগ্ৰাম বোলা হয়। চিকিৎসকে ছ’নোগ্ৰাম চাই টিউমাৰ চিনাক্ত কৰিব পাৰে।

গ) বুকুৰ এক্স-ৰে: বুকুৰ ভিতৰৰ অংগ আৰু হাড়ৰ এক্স-ৰে। এক্স-ৰে হৈছে শৰীৰৰ মাজেৰে আৰু ফিল্মৰ ওপৰেৰে গৈ শৰীৰৰ ভিতৰৰ অংশৰ ছবি তৈয়াৰ কৰা এক প্ৰকাৰৰ শক্তিৰ ৰশ্মি।

ঘ) চি টি স্কেন: শৰীৰৰ ভিতৰৰ অংশৰ বিশদ ছবিৰ ধাৰাবাহিকতা তৈয়াৰ কৰা পদ্ধতি, যিবোৰ বিভিন্ন কোণৰ পৰা লোৱা হয়। এক্স-ৰে মেচিনৰ সৈতে সংযুক্ত কম্পিউটাৰৰ দ্বাৰা ছবিসমূহ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে। অংগ বা কলাবোৰ অধিক স্পষ্টকৈ দেখাবলৈ সহায় কৰিবলৈ সিৰাত ঔষধৰ ৰং বেজী দিব পাৰি বা গিলিবলৈ দিব পাৰি। এই পদ্ধতিক কম্পিউটাৰ ট’ম’গ্ৰাফী, কম্পিউটাৰাইজড ট’ম’গ্ৰাফী বা কম্পিউটাৰাইজড এক্সিয়েল ট’ম’গ্ৰাফী বুলিও কোৱা হয়।

ঙ) এম আৰ আই (মেগনেটিক ৰেজোনেন্স ইমেজিং): Α পদ্ধতি যিয়ে চুম্বক, ৰেডিঅ’ তৰংগ আৰু কম্পিউটাৰ ব্যৱহাৰ কৰি শৰীৰৰ ভিতৰৰ অংশৰ বিশদ ছবিৰ শৃংখলা তৈয়াৰ কৰে। এই পদ্ধতিক নিউক্লিয়াৰ মেগনেটিক ৰেজোনেন্স ইমেজিং (NMRI) বুলিও কোৱা হয়।

চ) PET scan (positron emission tomography scan): শৰীৰৰ মাৰাত্মক টিউমাৰ কোষ বিচাৰি উলিওৱাৰ এক পদ্ধতি। এটা সিৰাত সামান্য পৰিমাণৰ তেজস্ক্রিয় গ্লুক’জ (চেনি) সুমুৱাই দিয়া হয়। পি ই টি স্ক্যানাৰে শৰীৰৰ চাৰিওফালে ঘূৰি ঘূৰি শৰীৰত গ্লুক’জ ক’ত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে তাৰ ছবি এখন তৈয়াৰ কৰে। মাৰাত্মক টিউমাৰ কোষবোৰ ছবিখনত উজ্জ্বলভাৱে দেখা যায় কাৰণ ইহঁত অধিক সক্ৰিয় আৰু স্বাভাৱিক কোষতকৈ অধিক গ্লুক’জ গ্ৰহণ কৰে।

 যিহেতু এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ জৰায়ুৰ ভিতৰত আৰম্ভ হয়, সেয়েহে সাধাৰণতে পেপ পৰীক্ষাৰ ফলাফলত ই দেখা নাযায়। এই কাৰণে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কলাৰ নমুনা এটা উলিয়াই মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত পৰীক্ষা কৰি কেন্সাৰ কোষ বিচাৰিব লাগে। তলত দিয়া পদ্ধতিসমূহৰ এটা ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি:

১) এণ্ডোমেট্ৰিয়েল বায়’প্সি: কলা আঁতৰোৱাঃএণ্ডোমেট্ৰিয়ামৰ পৰা জৰায়ুৰ মুখৰ মাজেৰে আৰু জৰায়ুৰ ভিতৰত এটা পাতল, নমনীয় নলী সুমুৱাই দি। নলীৰ সহায়ত এণ্ডোমেট্ৰিয়ামৰ পৰা সামান্য পৰিমাণৰ কলা লাহে লাহে খোঁচ মাৰি তাৰ পিছত কলাৰ নমুনাবোৰ আঁতৰাই পেলোৱা হয়। এজন পেথ’লজিষ্টে কেন্সাৰ কোষ বিচাৰিবলৈ মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত কলাটো চাই থাকে।

২) প্ৰসাৰণ আৰু কিউৰেটেজ: জৰায়ুৰ ভিতৰৰ আৱৰণৰ পৰা কলাৰ নমুনা আঁতৰোৱাৰ পদ্ধতি। জৰায়ুৰ মুখখন প্ৰসাৰিত কৰি জৰায়ুত কিউৰেট (চামুচৰ আকৃতিৰ যন্ত্ৰ) সুমুৱাই কলা আঁতৰাই পেলোৱা হয়। কলাৰ নমুনাবোৰ অণুবীক্ষণ যন্ত্ৰৰ সহায়ত ৰোগৰ লক্ষণ আছে নেকি পৰীক্ষা কৰা হয়। এই পদ্ধতিক ডি এণ্ড চি বুলিও কোৱা হয়।

কৰ্কট ৰোগ আৰম্ভ হোৱা ঠাইৰ পৰা শৰীৰৰ আন অংশলৈ বিয়পিব পাৰে।

যেতিয়া কেন্সাৰ শৰীৰৰ আন এটা অংশলৈ বিয়পি পৰে তেতিয়া ইয়াক মেটাষ্টেছিছ বুলি কোৱা হয়। কৰ্কট কোষবোৰে আৰম্ভ হোৱা ঠাইৰ পৰা (প্ৰাথমিক টিউমাৰ) বিচ্ছিন্ন হৈ লিম্ফ চিষ্টেম বা তেজৰ মাজেৰে যাত্ৰা কৰে।কেন্সাৰ লসিকা তন্ত্ৰত সোমাই লসিকা নলীৰ মাজেৰে গৈ শৰীৰৰ আন এটা অংশত টিউমাৰ (মেটাষ্টেটিক টিউমাৰ) গঠন কৰে। মেটাষ্টেটিক টিউমাৰটো প্ৰাথমিক টিউমাৰৰ সৈতে একে ধৰণৰ কেন্সাৰ। উদাহৰণস্বৰূপে, যদি এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ হাওঁফাওঁলৈ বিয়পি পৰে, তেন্তে হাওঁফাওঁত থকা কেন্সাৰ কোষবোৰ আচলতে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ কোষ। এই ৰোগ হাওঁফাওঁৰ কৰ্কট নহয়, মেটাষ্টেটিক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ হে।

 শৰীৰত কৰ্কট ৰোগ বিয়পি পৰে তিনিটা মাধ্যমঃ-

১) কলা,লসিকা তন্ত্ৰ আৰু তেজৰ জৰিয়তে কৰ্কট ৰোগ বিয়পিব পাৰে:-কৰ্কট ৰোগ আৰম্ভ হোৱা ঠাইৰ পৰাই কাষৰ অঞ্চললৈ বৃদ্ধি পাই বিয়পি পৰে।

২) লিম্ফ ব্যৱস্থা বা লসিকা তন্ত্ৰঃ-কেন্সাৰ আৰম্ভ হোৱা ঠাইৰ পৰাই লিম্ফ চিষ্টেমত সোমাই বিয়পে। এই কেন্সাৰ লসিকা নলীৰ মাজেৰে শৰীৰৰ অন্য অংশলৈ যায়।

৩) তেজঃ-কৰ্কট ৰোগ আৰম্ভ হোৱা ঠাইৰ পৰাই তেজত সোমাই বিয়পি পৰে। কৰ্কট ৰোগ ৰক্তবাহী নলীৰ মাজেৰে শৰীৰৰ অন্য অংগলৈ বিয়পি পৰে।

  স্তৰঃ-

১) প্ৰথম পৰ্যায়ঃ-প্ৰথম পৰ্যায়ত কেৱল জৰায়ুতে কেন্সাৰ পোৱা যায়। কৰ্কট ৰোগ কিমান দূৰলৈ বিয়পি পৰিছে তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰথম পৰ্যায়টো আই এ আৰু আই বি পৰ্যায়ত ভাগ কৰা হয়।

ৱান এঃ- কৰ্কট ৰোগ কেৱল এণ্ডোমেট্ৰিয়ামত বা মাইমেট্ৰিয়ামৰ আধাতকৈও কম (জৰায়ুৰ পেশী স্তৰ)অংশত আছে।

ষ্টেজ ৱান বি: কৰ্কট ৰোগ মাইমেট্ৰিয়ামৰ আধা বা তাতোকৈ বেছি বিয়পি পৰিছে।

২) দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰঃ- কৰ্কট ৰোগ জৰায়ুৰ মুখৰ সংযোজক কলাত বিয়পি পৰিছে যদিও জৰায়ুৰ বাহিৰলৈ বিয়পি পৰা নাই।

৩) তৃতীয় পৰ্যায়ঃ-তৃতীয় পৰ্যায়ত কেন্সাৰ জৰায়ু আৰু জৰায়ুৰ মুখৰ বাহিৰলৈ বিয়পি পৰিছে যদিও শ্ৰোণীৰ বাহিৰলৈ বিয়পি পৰা নাই। তৃতীয় পৰ্যায়টো শ্ৰোণীকোষৰ ভিতৰত কৰ্কট ৰোগ কিমান দূৰলৈ বিয়পি পৰিছে তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি তৃতীয় পৰ্যায়ক ভাগ কৰা হয়।

তৃতীয় পৰ্যায় এঃ-এই পৰ্যায়ত কৰ্কট ৰোগ বাহ্যিক অংশলৈ বিয়পি পৰিছে জৰায়ুৰ স্তৰ আৰু/বা ফেল’পিয়ান টিউব, ডিম্বাশয় আৰু জৰায়ুৰ লিগামেণ্টলৈ।

তৃতীয় পৰ্যায় বি- কৰ্কট ৰোগ যোনি আৰু/বা পেৰামেট্ৰিয়াম (জৰায়ুৰ চাৰিওফালে থকা সংযোগী কলা আৰু চৰ্বি)লৈ বিয়পি পৰিছে।

তৃতীয় পৰ্যায় চি: কৰ্কট ৰোগ শ্ৰোণীকোষ আৰু/বা এওৰ্টাৰ চাৰিওফালে (শৰীৰৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ধমনী, যিয়ে হৃদযন্ত্ৰৰ পৰা তেজ লৈ যায়)ৰ চাৰিওফালে থকা লিম্ফ ন’ডলৈ বিয়পি পৰিছে।

৪)চতুৰ্থ পৰ্যায়ঃ-চতুৰ্থ পৰ্যায়ত কেন্সাৰ শ্ৰোণীৰ বাহিৰলৈ বিয়পি পৰে। কৰ্কট ৰোগ কিমান দূৰলৈ বিয়পি পৰিছে তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি চতুৰ্থ পৰ্যায়ক চতুৰ্থ পৰ্যায় এ আৰু চতুৰ্থ পৰ্যায় বি-এই দুই পৰ্যায়ত ভাগ কৰা হয়।

চতুৰ্থ পৰ্যায়ঃ-A: কৰ্কট ৰোগ মূত্ৰাশয় আৰু/বা অন্ত্ৰৰ বেৰলৈ বিয়পি পৰিছে।

 চতুৰ্থ পৰ্যায় B: পেট আৰু/বা গ্ৰ’ইনৰ লিম্ফ ন’ডকে ধৰি পেলভিছৰ বাহিৰৰ শৰীৰৰ অন্যান্য অংশলৈ কৰ্কট ৰোগ বিয়পি পৰিছে।

  এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰক চিকিৎসাৰ বাবে তলত দিয়া ধৰণে ভাগ কৰিব পাৰি:

কম বিপদজনক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰঃ-

•১ আৰু ২ স্তৰৰ টিউমাৰক সাধাৰণতে কম বিপদজনক বা ল’ ৰিস্ক বুলি গণ্য কৰা হয়। এই দুই টিউমাৰ সাধাৰণতে শৰীৰৰ অন্য অংশলৈ বিয়পি নাযায়।

•উচ্চ বিপদজনক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰঃ-তৃতীয় স্তৰৰ টিউমাৰক উচ্চ বিপদজনক বা হাই ৰিস্ক বুলি গণ্য কৰা হয়। ই প্ৰায়ে শৰীৰৰ অন্য অংশলৈ বিয়পি পৰে। গ্ৰেড ৩  ৰ ভিতৰত জৰায়ুৰ পেপিলাৰী চেৰাছ, ক্লিয়াৰ চেল আৰু কাৰ্চিনোছাৰক’মা হৈছে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ তিনিটা উপপ্ৰকাৰ।

 এণ্ড’মেট্ৰিয়েল কৰ্কটৰোগৰ স্তৰভেদে চিকিৎসাৰ প্ৰক্ৰিয়াসমূহ হৈছেঃ-

পাঁচ ধৰণৰ মানক চিকিৎসা ব্যৱহাৰ কৰা হয়:

•অস্ত্ৰোপচাৰ,

•ৰেডিয়চন থেৰাপী,

•কেমোথেৰাপি,

•হৰম’ন থেৰাপী,

•টাৰ্গেটেড থেৰাপী।

•অস্ত্ৰোপচাৰঃ-(অপাৰেচনত কেন্সাৰ আঁতৰোৱা) হৈছে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ আটাইতকৈ সাধাৰণ চিকিৎসা। তলত দিয়া অস্ত্ৰোপচাৰ পদ্ধতিসমূহ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি:

১)এবড’মিনেল হিষ্টেৰক্টমী আৰু ভেজিনেল হিষ্টেৰেক্টমী: জৰায়ুৰ মুখকে ধৰি জৰায়ু আঁতৰোৱাৰ অস্ত্ৰোপচাৰ। যদিহে যোনিৰ মাজেৰে জৰায়ু আৰু জৰায়ুৰ মুখখন বাহিৰলৈ উলিয়াই দিয়া হয়, তেন্তে অপাৰেচনটোক ভেজিনেল হিষ্টেৰেক্টমী বোলা হয়। যদি পেটত বৃহৎ ছিদ্ৰ (কাটি)ৰ মাজেৰে জৰায়ু আৰু জৰায়ুৰ মুখখন উলিয়াই লোৱা হয় তেন্তে অস্ত্ৰোপচাৰক সম্পূৰ্ণ পেটৰ বা এবড’মিনেল হিষ্টেৰেক্টমী বুলি কোৱা হয়। যদি লেপাৰস্কোপ ব্যৱহাৰ কৰি পেটৰ সৰু ছিদ্ৰ (কাটি)ৰ মাজেৰে জৰায়ু আৰু জৰায়ুৰ মুখখন উলিয়াই লোৱা হয় তেন্তে অপাৰেচনটোক টোটেল লেপাৰস্ক’পিক হিষ্টেৰেক্টমী বোলা হয়।

 ১)দ্বিপাক্ষিক ছালপিংগো-অ’ফ’ৰেক্টমী: দুয়োটা ডিম্বাশয় আৰু দুয়োটা ফেল’পিয়ান টিউব আঁতৰোৱাৰ অস্ত্ৰোপচাৰ।

২)ৰেডিকেল হিষ্টেৰেকটমী: জৰায়ু, জৰায়ুৰ মুখ, আৰু যোনিৰ অংশ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰি আঁতৰাই পেলোৱা হয়। ডিম্বাশয়, ফেল’পিয়ান টিউব বা ওচৰৰ লিম্ফ ন’ডবোৰো আঁতৰাই পেলাব পাৰি।

৩)লিম্ফ ন’ড ডিচেকচন: এনে এক অস্ত্ৰোপচাৰৰ পদ্ধতি য’ত লিম্ফ ন’ডবোৰ পেলভিক এলেকাৰ পৰা আঁতৰাই কলাৰ নমুনা এটা মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত কেন্সাৰৰ লক্ষণৰ বাবে পৰীক্ষা কৰা হয়। এই পদ্ধতিক লিম্ফডেনেক্টমী বুলিও কোৱা হয়।

  চিকিৎসকে অস্ত্ৰোপচাৰৰ সময়ত দেখা পোৱা সকলো কেন্সাৰ আঁতৰোৱাৰ পিছত কিছুমান ৰোগীক অস্ত্ৰোপচাৰৰ পিছত ৰেডিয়চন থেৰাপী বা হৰম’ন চিকিৎসা প্ৰদান কৰি যিকোনো কেন্সাৰ কোষ বাকী থাকিব পাৰে। অস্ত্ৰোপচাৰৰ পিছত, কেন্সাৰ পুনৰ অহাৰ সম্ভাৱনা কম কৰিবলৈ দিয়া চিকিৎসাক এডজুভেণ্ট থেৰাপী বোলা হয়।

•ৰেডিয়চন থেৰাপীঃ-ৰেডিয়চন থেৰাপী হ’ল কৰ্কট ৰোগৰ চিকিৎসা,য’ত উচ্চ শক্তিৰ এক্স-ৰে বা আন ধৰণৰ ৰেডিয়চন ব্যৱহাৰ কৰি কেন্সাৰ কোষক হত্যা কৰা হয় বা বৃদ্ধিৰ পৰা ৰক্ষা কৰা হয়। ৰেডিয়’থেৰাপী দুবিধ:

বাহ্যিক ৰেডিয়চন থেৰাপীত শৰীৰৰ বাহিৰৰ মেচিন ব্যৱহাৰ কৰি শৰীৰৰ কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত অংশৰ ফালে ৰেডিয়চন প্ৰেৰণ কৰা হয়।

আভ্যন্তৰীণ বিকিৰণ চিকিৎসাত বেজী, বীজ, তাঁৰ বা কেথেটাৰত বন্ধ কৰা তেজস্ক্রিয় পদাৰ্থ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যিটো পোনপটীয়াকৈ কেন্সাৰৰ ভিতৰত বা ওচৰত ৰখা হয়। ৰেডিয়’থেৰাপী দিয়াৰ ধৰণটো চিকিৎসা কৰা কেন্সাৰৰ প্ৰকাৰ আৰু পৰ্যায়ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে বাহ্যিক আৰু আভ্যন্তৰীণ ৰেডিয়’থেৰাপী ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আৰু লক্ষণসমূহৰ পৰা উপশম পাবলৈ আৰু জীৱনৰ মান উন্নত কৰিবলৈ প্ৰশমনমূলক চিকিৎসা হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

•কেমোথেৰাপিঃ-কেমোথেৰাপি হৈছে কৰ্কট ৰোগৰ চিকিৎসা, য’ত ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰি কৰ্কট কোষৰ বৃদ্ধি বন্ধ কৰা হয়। ইয়াৰ দ্বাৰা হয় কোষবোৰক হত্যা কৰি নহয় কোষবোৰৰ বিভাজন বন্ধ কৰা হয়। যেতিয়া কেমোথেৰাপি মুখেৰে গ্ৰহণ কৰা হয় বা কোনো সীৰা বা পেশীত বেজী দিয়া হয় তেতিয়া ঔষধবোৰ তেজৰ সোঁতত প্ৰৱেশ কৰি সমগ্ৰ শৰীৰৰ কৰ্কট কোষত উপনীত হ’ব পাৰে (চিষ্টেমিক কেমোথেৰাপি)। যেতিয়া কেমোথেৰাপি পোনপটীয়াকৈ মস্তিষ্কৰ মেৰুদণ্ডৰ তৰল পদাৰ্থ, কোনো অংগ বা পেটৰ দৰে শৰীৰৰ গহ্বৰত ৰখা হয়, তেতিয়া ঔষধে মূলতঃ সেই অঞ্চলৰ কৰ্কট কোষক প্ৰভাৱিত কৰে (আঞ্চলিক কেমোথেৰাপি)। কেমোথেৰাপি দিয়াৰ ধৰণটো চিকিৎসা কৰা কেন্সাৰৰ প্ৰকাৰ আৰু পৰ্যায়ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।

•হৰম’ন থেৰাপীঃ-হৰম’ন থেৰাপী হ’ল কৰ্কট ৰোগৰ চিকিৎসা যিয়ে হৰম’ন আঁতৰাই বা ইয়াৰ ক্ৰিয়া বন্ধ কৰি কৰ্কট কোষৰ বৃদ্ধি বন্ধ কৰি দিয়ে। হৰম’ন হ’ল শৰীৰৰ গ্ৰন্থিৰ দ্বাৰা নিৰ্মিত আৰু তেজত চলাচল কৰা পদাৰ্থ। কিছুমান হৰম’নৰ ফলত কিছুমান বিশেষ কেন্সাৰ বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। যদি পৰীক্ষাত দেখা যায় যে কেন্সাৰ কোষবোৰত হৰম’ন সংলগ্ন হ’ব পৰা ঠাই (ৰিচেপ্টৰ) থাকে, তেন্তে হৰম’নৰ উৎপাদন হ্ৰাস কৰিবলৈ বা কামত বাধা দিবলৈ ঔষধ, অস্ত্ৰোপচাৰ বা ৰেডিয়’থেৰাপী ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

•টাৰ্গেটেড থেৰাপীঃ-টাৰ্গেটেড থেৰাপী হৈছে এনে এক প্ৰকাৰৰ চিকিৎসা,য’ত ঔষধ বা অন্যান্য পদাৰ্থ ব্যৱহাৰ কৰি নিৰ্দিষ্ট কৰ্কট কোষ চিনাক্ত কৰি আক্ৰমণ কৰা হয়। টাৰ্গেট বা লক্ষ্য কৰি লোৱা চিকিৎসাই সাধাৰণতে কেমোথেৰাপি বা ৰেডিয়’থেৰাপিতকৈ স্বাভাৱিক কোষৰ ক্ষতি কম কৰে। মনোক্ল’নেল এন্টিব’ডি, mTOR ইনহিবিটাৰ, আৰু চিগনেল ট্ৰেন্সডাকচন ইনহিবিটাৰ হৈছে এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা তিনিবিধ টাৰ্গেটেড চিকিৎসা।

   উচ্চ বিপদজনক প্ৰথম পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ আৰু দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ চিকিৎসাত তলত দিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে:

 অস্ত্ৰোপচাৰ (ৰেডিকেল হিষ্টেৰেকটমী আৰু বাইলেটেৰেল ছালপিংগো-অ’ফ’ৰেক্টমী)। শ্ৰোণী আৰু পেটৰ লিম্ফ ন’ডবোৰো আঁতৰাই মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত চাব পাৰি যাতে কেন্সাৰ কোষ আছে নেকি।

অস্ত্ৰোপচাৰ (ৰেডিকেল হিষ্টেৰেকটমী আৰু বাইলেটেৰেল ছালপিংগো-অ’ফ’ৰেক্টমী) তাৰ পিছত কেমোথেৰাপি আৰু কেতিয়াবা ৰেডিয়’থেৰাপি দিয়া হয়।

 তৃতীয় পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ, চতুৰ্থ পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ, আৰু পুনৰাবৃত্তিমূলক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ চিকিৎসাত তলত দিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে:

অস্ত্ৰোপচাৰ (ৰেডিকেল হিষ্টেৰেকটমী আৰু পেলভিছৰ লিম্ফ ন’ড আঁতৰাই পেলোৱা। তাৰ পিছত এডজুভেণ্ট কেমোথেৰাপি আৰু/বা ৰেডিয়’থেৰাপি।

অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিব নোৱাৰা ৰোগীৰ বাবে কেমোথেৰাপি আৰু আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক ৰেডিয়’থেৰাপী।

অস্ত্ৰোপচাৰ বা ৰেডিয়’থেৰাপী কৰিব নোৱাৰা ৰোগীৰ বাবে হৰম’ন থেৰাপী।

mTOR প্ৰতিৰোধক (এভাৰলিমাছ বা ৰিডাফ’ৰ’লিমাছ) বা মনোক্ল’নেল এন্টিব’ডি (বেভাচিজুমেব)ৰ সৈতে টাৰ্গেটেড থেৰাপী।

পুনৰাবৃত্তিমূলক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ ৰোগীৰ বাবে নতুন চিকিৎসা পদ্ধতিৰ ক্লিনিকেল ট্ৰায়েল য’ত কম্বিনেচন কেমোথেৰাপি, লক্ষ্য চিকিৎসা, যেনে mTOR ইনহিবিটাৰ (এভাৰলিমাছ) বা চিগনেল ট্ৰেন্সডাকচন ইনহিবিটাৰ (মেটফৰ্মিন), আৰু/বা হৰম’ন থেৰাপী অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে।

কম বিপদজনক এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ (গ্ৰেড ১ বা গ্ৰেড ২)ঃ-কম বিপদজনক প্ৰথম পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰ আৰু দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ এণ্ডোমেট্ৰিয়েল কেন্সাৰৰ চিকিৎসাত তলত দিয়াবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে:

অস্ত্ৰোপচাৰ (ট’টেল হিষ্টেৰেকটমী আৰু বাইলেটেৰেল ছালপিংগো-অ’ফ’ৰেক্টমী)। শ্ৰোণী আৰু পেটৰ লিম্ফ ন’ডবোৰো আঁতৰাই মাইক্ৰস্কোপৰ সহায়ত চাব পাৰি যাতে কেন্সাৰ কোষ আছে নেকি।

অস্ত্ৰোপচাৰ (গোটেই হিষ্টেৰেকটমী আৰু বাইলেটেৰেল ছালপিংগো-অ’ফ’ৰেক্টমী, পেলভিছ আৰু পেটৰ লিম্ফ ন’ড আঁতৰোৱা বা আঁতৰ নকৰাকৈ) আৰু তাৰ পিছত আভ্যন্তৰীণ ৰেডিয়’থেৰাপী। কিছুমান বিশেষ ক্ষেত্ৰত আভ্যন্তৰীণ ৰেডিয়’থেৰাপীৰ সলনি পেলভিছলৈ বাহ্যিক ৰেডিয়’থেৰাপী ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।

অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিব নোৱাৰা ৰোগীৰ বাবে কেৱল ৰেডিয়’থেৰাপী।

এইখিনি আছিলে এণ্ড’মেট্ৰিয়েল কৰ্কটৰোগ সম্পৰ্কে কিছু তথ্য। এণ্ড’মেট্ৰিয়েল কৰ্কটৰোগৰ চিকিৎসা সম্ভৱ। গতিকে উপৰুক্ত লক্ষণসমূহে দেখা দিলে,ততালিকে বিভাগীয় চিকিৎসকৰ কাষ চাপক।

ডাঃ বিক্ৰম কুমাৰ ডেকা
(কৰ্কট ৰোগ বিশেষজ্ঞ, ৰ’ব’টিক শল্য চিকিৎসক, মেক্স হস্পিটেল,দিল্লী)
চিকিৎসকৰ ফোন-৯৫৬০৬৩০২০৫