ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থাই (ISRO) নিজৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ NVS-02 উপগ্ৰহটো কক্ষপথত স্থাপন কৰিবলৈ সক্ষম নহ’ল কাৰণ উপগ্ৰহটোৰ থ্ৰাষ্টাৰবোৰে কাম নকৰিলে। ই এক বৃহৎ বিপৰ্যয় হিচাপে দেখা গৈছে, কিয়নো ভাৰতৰ নিজা মহাকাশভিত্তিক নেভিগেচন ব্যৱস্থাৰ বাবে এই উপগ্ৰহটো আছিল অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
২০২৫ চনৰ ২৯ জানুৱাৰীত ইছৰ’ই জিএছএলভি-এমকে ২ ৰকেট ব্যৱহাৰ কৰি এনভিএছ-০২ উপগ্ৰহ উৎক্ষেপণ কৰি ১০০ সংখ্যক ৰকেট উৎক্ষেপণ কৰে। কিন্তু উৎক্ষেপণৰ পিছত উপগ্ৰহটোৱে যি কক্ষপথত উপনীত হ’ব লাগিছিল তাত উপনীত হ’ব নোৱাৰিলে। ইয়াৰ ফলত ইছৰোৰ দীৰ্ঘম্যাদী নেভিগেচন ব্যৱস্থাৰ কাম-কাজত কিছু পৰিমানে বাধা আহিব পাৰে, যিটো ভাৰতীয় গ্ৰাহকৰ বাবে সঠিক নেভিগেচনৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিবলৈ প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল।
বিপৰ্যয়ৰ কাৰণ আৰু ব্যাখ্যা
ইছৰ’ই জনাইছে যে উপগ্ৰহটোৰ কক্ষপথত উপনীত হ’বলৈ ব্যৱহাৰ কৰা থ্ৰাষ্টাৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় অক্সিডাইজাৰ প্ৰবাহিত কৰিবলৈ ভালভবোৰ খুলিব পৰা নাছিল। যাৰ বাবে কক্ষপথ সলনি কৰা অপাৰেছনসমূহ সঠিকভাৱে সম্পূৰ্ণ কৰিব পৰা নগ’ল। ফলস্বৰূপে উপগ্ৰহটোৱে বৰ্তমান জিঅ’চিংক্ৰ’নাছ ট্ৰেন্সফাৰ কক্ষপথ (GTO)ত পৃথিৱীক প্ৰদক্ষিণ কৰি আছে, যিটো উপগ্ৰহটোৰ নিৰ্দিষ্ট উদ্দেশ্য পূৰণৰ বাবে উপযোগী নহয়।
এইটো এটা প্ৰযুক্তিগত সমস্যা যিটো সাধাৰণতে ৰকেট উৎক্ষেপণৰ কিছু সময়ৰ ভিতৰত সমাধান কৰিব পৰা যায়। কিন্তু এই ক্ষেত্ৰত থ্ৰাষ্টাৰৰ বিকলতাই উপগ্ৰহটোৰ সমগ্ৰ কাৰ্য্যক্ষমতাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। ইছৰ’ই নিজৰ আপডেটত কয় যে উপগ্ৰহটোৰ ব্যৱস্থা সুস্থ আৰু উপগ্ৰহটো বৰ্তমান উপবৃত্তাকাৰ কক্ষপথত আছে, যিটো ইয়াৰ নেভিগেচন ক্ষমতা সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যৱহাৰৰ বাবে উপযোগী নহয়।
থ্ৰাষ্টাৰ বিফলতা: পৰিণতি আৰু ভৱিষ্যতৰ পৰিকল্পনা
ইছৰোৱে লগতে কয় যে তেওঁলোকে এতিয়া বিকল্প পৰিকল্পনাৰ কাম কৰি আছে, যাতে উপবৃত্তাকাৰ কক্ষপথত থকা উপগ্ৰহটোক কেনেবাকৈ নেভিগেচনৰ উদ্দেশ্যে ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়। বৰ্তমান উপগ্ৰহটো কক্ষপথত থকাৰ সময়তে তাৰ পৰাই সম্ভাৱ্যভাৱে ইয়াৰ কাৰ্য্যকলাপ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ উপায় পৰীক্ষা কৰা হৈছে। কিন্তু, আৰম্ভণিতে মন কৰিবলগীয়া যে উপগ্ৰহটোক কোনো নিৰ্দিষ্ট কক্ষপথলৈ স্থানান্তৰিত নকৰালৈকে ইয়াৰ উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত লক্ষ্যৰ বাবে, বিশেষকৈ ভাৰতৰ মহাকাশভিত্তিক নেভিগেচন ব্যৱস্থাত ব্যৱহাৰৰ বাবে সম্পূৰ্ণৰূপে কাৰ্যক্ষম নহ’ব।
কিন্তু উপগ্ৰহটোৰ পেনেলসমূহ সফলতাৰে মুকলি হৈছে আৰু শক্তি উৎপাদন স্বাভাৱিক আছে, যিটো এটা ইতিবাচক দিশ। তদুপৰি উপগ্ৰহটোৰ সৈতে যোগাযোগ স্থাপন কৰা হৈছে আৰু পৃথিৱীৰ সৈতে যোগাযোগৰ জৰিয়তে সেইটো চলি আছে। অৱশ্যে ভৱিষ্যতে উপগ্ৰহটোৰ সম্পূৰ্ণ কাৰ্যক্ষমতা লাভ কৰিবলৈ উপগ্ৰহটোৰ কক্ষপথ সলনি কৰিবলৈ উপযুক্ত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব লাগিব।
ইছৰোৰ ১০০ সংখ্যক উৎক্ষেপণঃ এক বৃহৎ সাফল্য
ইমান ডাঙৰ বিপৰ্যয়ৰ মাজতো GSLV-Mk 2 ৰকেটৰ উৎক্ষেপণ এক ঐতিহাসিক পৰিঘটনা আছিল, কিয়নো ই আছিল ইছৰোৰ ১০০ সংখ্যক উৎক্ষেপণ। ইছৰোৰ ১০০ সংখ্যক উৎক্ষেপণৰ সফলতাৰে সম্পূৰ্ণ হোৱাটো ভাৰতৰ মহাকাশ গৱেষণাৰ এক ডাঙৰ মাইলৰ খুঁটি। ১০০টা ৰকেট উৎক্ষেপণে প্ৰমাণ কৰে যে ইছৰো বিশ্বজুৰি মহাকাশ প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত অন্যতম শক্তিশালী সংস্থা হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে।
ইয়াৰ ফলত ভাৰতীয় মহাকাশ অন্বেষণৰ এক নতুন যুগৰ সূচনা হৈছে, য’ত ভাৰতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহাকাশ অন্বেষণৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰি আছে। কিন্তু এই সফল উৎক্ষেপণ কিছু পৰিমাণে ম্লান পেলালে এনভিএছ-০২ উপগ্ৰহৰ বিফলতাই। ভৱিষ্যতে এনে সমস্যাৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ এতিয়া ইছৰোৱে বিকল্প উপায়ৰ ওপৰত কাম কৰি আছে।
উপবৃত্তাকাৰ কক্ষপথত উপগ্ৰহ: ভৱিষ্যতৰ পৰিকল্পনা
এতিয়া ইছৰোৱে এই উপগ্ৰহৰ পৰা সৰ্বাধিক সুবিধা লাভ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। যিহেতু উপগ্ৰহটোৰ ব্যৱস্থা এতিয়াও অক্ষুন্ন আছে, সেয়েহে ইছৰ’ই একাধিক বিকল্প পৰিকল্পনাৰ ওপৰত কাম কৰি আছে, যিয়ে উপগ্ৰহটোৰ উপবৃত্তাকাৰ কক্ষপথত থকাৰ সময়ত ইয়াৰ কাৰ্যক্ষমতা বজাই ৰখাত সহায় কৰিব। কিন্তু এইটো কোনো দীৰ্ঘম্যাদী লক্ষ্য নহয়, আৰু ভৱিষ্যতে যদি উপগ্ৰহটোৱে সফলতাৰে কক্ষপথ সলনি কৰিব পাৰে তেন্তে ইয়াৰ কাৰ্য্যক্ষমতা আৰু ভাল হ’ব।
ইছৰ’ৰ এনভিএছ-০২ উপগ্ৰহৰ বাবে এই বিপৰ্যয় এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান যদিও সংস্থাটোৱে এতিয়াও নিজৰ প্ৰচেষ্টাত অটল আছে। উপগ্ৰহটোৰ কাৰ্যক্ষমতাৰ বাবে নতুন পৰিকল্পনা গ্ৰহণ কৰি ই ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণাৰ ক্ষেত্ৰত পুনৰ এক নতুন দিগন্ত মুকলি কৰিব পাৰে। ইছৰ’ই নিজৰ কাৰিকৰী বিশেষজ্ঞতা আৰু উদ্ভাৱনী চিন্তাধাৰাৰ জৰিয়তে মহাকাশৰ বিশালতা আৰু অনিশ্চয়তাক মোকাবিলা কৰি আগবাঢ়ি যাব, তাত সন্দেহ নাই।
