অসমৰ কথিত ভুৱা এনকাউণ্টাৰ গোচৰৰ তদন্তৰ নিৰ্দেশ দিছে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে। ২০২১ চনৰ মে’ৰ পৰা ২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহৰ ভিতৰত অসমত সংঘটিত হোৱা ১৭১টা কথিত ভুৱা আৰক্ষীৰ এনকাউণ্টাৰৰ স্বতন্ত্ৰ তদন্ত বিচাৰি কৰা আবেদনৰ ওপৰত ২৫ ফেব্ৰুৱাৰীত আদালতে ৰায় সংৰক্ষিত কৰিছিল
২৮ মে’ বুধবাৰে উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশ সূৰ্য কান্ত আৰু এন কোটিশ্বৰ সিঙৰ বিচাৰপীঠে অসমত আৰক্ষীৰ ভুৱা এনকাউণ্টাৰ তদন্ত কৰিবলৈ অসম মানৱ অধিকাৰ আয়োগক নিৰ্দেশ দিছে।
আৰক্ষীৰ এনকাউণ্টাৰ তদন্তৰ আইনী কাঠামো স্থাপন কৰা ২০১৪ চনৰ পিইউচিএল গোচৰৰ পৰা অসম চৰকাৰে উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশনা উলংঘা কৰা বুলি অভিযোগ কৰি অধিবক্তা আৰিফ মহম্মদ ইয়াচিন জৱাদাৰে বিশেষ ছুটীৰ আবেদন দাখিল কৰে।
সুক্ষ্ম ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰি আদালতে ন্যায়িক তদাৰকীৰ লগতে প্ৰতিষ্ঠানিক তদন্ত প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাক সমৰ্থন কৰাৰ লগতে অভিযোগসমূহৰ গুৰুতৰ প্ৰকৃতিক স্বীকাৰ কৰি লৈছে।
ৰায়দান কৰি ন্যায়াধীশ সূৰ্য কান্তে কয় যে, এই গোচৰটো অসম আৰক্ষীৰ এনকাউণ্টাৰ সৈতে জড়িত। চৰকাৰী বিষয়াসকলে অত্যধিক বা অবৈধ বল প্ৰয়োগ কৰাটো গ্ৰহণযোগ্য নহয় বুলি মন্তব্য কৰে। লগতে স্পষ্ট কৰি দিছে যে কেৱল গোচৰসমূহ সংকলন কৰিবলৈ ন্যায়িক হস্তক্ষেপৰ প্ৰয়োজন নাই, কিয়নো ইয়াৰ ফলত দোষীক ৰক্ষা কৰাৰ আশংকা থাকে।
উচ্চতম ন্যায়ালয়ে স্পষ্ট কৰি দিছে যে আৰক্ষীৰ কথিত এনকাউণ্টাৰৰ তালিকাখন দীঘলীয়া। আনকি ১১৭টা ব্যক্তিগত গোচৰকো সঠিক তদন্ত অবিহনে ভুৱা বুলি অভিহিত কৰিব নোৱাৰি। আদালতে আৰু কয় যে পিআইএলয়ে প্ৰয়োজনীয় পদ্ধতিগত সুৰক্ষাৰ ঠাই ল’ব নোৱাৰে আৰু ন্যায় ব্যক্তিগত হ’ব লাগিব।
অৱশ্যে বিচাৰপীঠে অভিযোগৰ গুৰুত্ব স্বীকাৰ কৰে যদিও প্ৰতিটো ব্যক্তিগত এনকাউণ্টাৰ গোচৰ তদন্তৰ আওতাত নাহে বুলি উল্লেখ কৰে। পিইউচিএলৰ নিৰ্দেশনা মানি নচলাৰ বাবে বহু দাবীত বাস্তৱিক সমৰ্থনৰ অভাৱ বুলি বিচাৰপীঠে কয়।
আদালতে পিইউচিএলৰ নিৰ্দেশনাসমূহ অমান্য কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰা বহু দাবী বাস্তৱিকতে ভুল আছিল বুলি উল্লেখ কৰিছে। অদালতৰ প্ৰাৰম্ভিক মূল্যায়নেও দেখুৱাইছে যে এই অভিযোগসমূহৰ যোগ্যতাৰ অভাৱ আছিল। সংবিধানৰ ২১ নং অনুচ্ছেদত পদ্ধতিগত সুৰক্ষা ব্যৱস্থাসমূহ কঠোৰভাৱে পালন কৰাটো প্ৰয়োজনীয়, যিবোৰ আইনৰ শাসনৰ ওপৰত জনসাধাৰণৰ আস্থা বজাই ৰাখিবলৈ অতি প্ৰয়োজনীয়।”
অৱশ্যে আদালতে এই সম্ভাৱনা নুই কৰা নাই যে কিছুমান এনকাউণ্টাৰ সন্দেহজনক হ’ব পাৰে আৰু ইয়াৰ বাবে অধিক তদন্তৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে বুলি উল্লেখ কৰিছে।
কিছুমান গোচৰৰ অধিক মূল্যায়নৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে আৰু পৰ্যবেক্ষণসমূহক ৰাজ্যিক কৰ্তৃপক্ষৰ ওপৰত সন্দেহৰ সৃষ্টি কৰা বুলি গণ্য কৰা উচিত নহয় বুলি মত প্ৰকাশ কৰি এটা নিৰপেক্ষ আৰু স্বতন্ত্ৰ সংস্থাই তদন্ত চলোৱাৰ প্ৰয়োজন বুলি উল্লেখ কৰে।
ন্যায়াধীশ সূৰ্য কান্তে মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাক আলোকপাত কৰি অসম মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ নেতৃত্বত শেহতীয়াকৈ হোৱা সংস্কাৰক স্বীকাৰ কৰে।
ৰাজ্য আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উভয় পৰ্যায়ৰ মানৱ অধিকাৰ আয়োগে অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। অসম মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ নেতৃত্বত এতিয়া এজন বিশিষ্ট আইনী বিশেষজ্ঞৰ হাতত। সেই অনুসৰি আদালতে এই তদন্তৰ দ্বায়িত্ব অসম মানৱ অধিকাৰ আয়োগক প্ৰদান কৰা হৈছে বুলি অদালতে উল্লেখ কৰে। ৰাজ্যিক মানৱ অধিকাৰ আয়োগৰ ২০২২ চনৰ সিদ্ধান্ত বাতিল কৰা হৈছে, আৰু বিষয়টো এছএইচআৰচিয়ে পুনৰ বিবেচনা কৰা হ’ব বুলিও উল্লেখ কৰে।
লগতে ক্ষতিগ্ৰস্ত ব্যক্তিসকলৰ সুৰক্ষা আৰু গোপনীয়তা নিশ্চিত কৰাৰ বিষয়টো সংবেদনশীলতাৰে চম্ভালিবলৈ কৰ্তৃপক্ষক নিৰ্দেশ দিয়ে। কাৰণ এনে পৰিচয়ৰ সুৰক্ষা গুৰুত্বপূৰ্ণ, আয়োগে সংবেদনশীলতাৰে কাষ চাপিব লাগিব অৰু অভিযোগৰ ওপৰত অধিক তদন্ত আৰম্ভ কৰিবলৈ স্বাধীন হ’ব লাগিব। ৰাজ্যৰ সম্পূৰ্ণ সহযোগিতা আৰু যিকোনো প্ৰতিষ্ঠানিক বাধা আঁতৰাই পেলাব লাগিব বুলি উল্লেখ কৰে।
তদুপৰি আদালতে অসম মানৱ অধিকাৰ আয়োগক ৰাজহুৱা জাননী জাৰি কৰাৰ লগতে ক্ষতিগ্ৰস্ত পৰিয়ালসমূহৰ যাতে মত শুনা যায় তাৰো নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছে।
“ৰাজ্যিক মানৱ অধিকাৰ আয়োগে ইংৰাজী আৰু স্থানীয় কাকতত ৰাজহুৱা জাননী জাৰি কৰি এই কাৰ্য্যবিধিৰ বিষয়ে সংশ্লিষ্ট সকলো পক্ষক অৱগত কৰিব, যাতে আক্ৰান্ত পৰিয়ালসমূহে শুনানিৰ সুযোগ পায়। এই প্ৰক্ৰিয়াত সহায় কৰিবলৈ এছএইচআৰচিয়ে স্বতন্ত্ৰ সদস্যও নিযুক্তি দিব পাৰে। ৰাজ্য চৰকাৰক আয়োগক সম্পূৰ্ণ ফৰেনছিক সহায় আৰু প্ৰয়োজনীয় সম্পদ প্ৰদান কৰাৰ লগতে তেওঁলোকৰ তদন্তত বাধাৰ সৃষ্টি কৰিব পৰা যিকোনো প্ৰশাসনিক বাধা দূৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছে।
শুনানিৰ সময়ত ছলিচিটৰ জেনেৰেল তুষাৰ মেহতাই আবেদনকাৰীসকলৰ আইনী প্ৰতিনিধিত্বক লৈ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে।
ন্যায়াধীশ সূৰ্য্য কান্ত স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে তেওঁলোকে তেওঁক নিযুক্তি দিব পাৰে। এছ জি মেহতাই সম্ভাৱ্য সমস্যাৰ বিৰুদ্ধে সকীয়াই দি কয়, “ইয়াৰ ফলত ব্লেকমেইলিং হ’ব পাৰে। ন্যায়াধীশ সূৰ্য্য কান্ত দৃঢ়তাৰে কয় “ব্যৱস্থাটোৰ ওপৰত বিশ্বাস ৰাখক। যদি কোনো ব্যক্তিয়ে বিচাৰে তেন্তে তেওঁলোকৰ কাষ চাপিব পাৰে।
যোৱা ৪ ফেব্ৰুৱাৰীত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে অসমৰ ১৭১টা কথিত আৰক্ষীৰ এনকাউণ্টাৰ গোচৰৰ মেৰিট পৰীক্ষা নকৰে বুলি উল্লেখ কৰিছিল। বৰঞ্চ এনকাউণ্টাৰ তদন্তৰ ক্ষেত্ৰত ২০১৪ চনৰ ইয়াৰ নিৰ্দেশনাসমূহ সঠিকভাৱে পালন কৰা হৈছে নে নাই সেইটোহে গুৰুত্ব দিয়া হ’ব। আবেদনকাৰী আৰিফ মহম্মদ ইয়াচিন জৱাদাৰে ২০২৩ চনৰ জানুৱাৰী মাহত গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়ে অসম আৰক্ষীৰ ভুৱা এনকাউণ্টাৰৰ অভিযোগত দাখিল কৰা জনস্বাৰ্থৰ গোচৰ (পিআইএল) খাৰিজ কৰা আদেশক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল। ২০২১ চনৰ মে’ৰ পৰা ২০২২ চনৰ আগষ্ট মাহৰ ভিতৰত অসমত সংঘটিত হোৱা ১৭১টা কথিত ভুৱা আৰক্ষী এনকাউণ্টাৰৰ স্বতন্ত্ৰ তদন্তৰ বাবে আবেদন কৰিছিল।
অবেদনকাৰীয়ে ইয়াৰ পূৰ্বে উচ্চ ন্যায়ালয়ত যুক্তি দাঙি ধৰিছিল যে ২০২১ চনৰ মে’ৰ পৰা ২০২২ চনৰ আগষ্টৰ ভিতৰত অসম আৰক্ষীয়ে ৮০টাতকৈও অধিক “ভুৱা এনকাউণ্টাৰ” সংঘটিত কৰিছিল, যাৰ ফলত ২৮জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। তেওঁৰ আবেদনত এই কথা উল্লেখ কৰা হৈছে যে “হত্যা বা আহত হোৱাসকলৰ বহুতেই ভয়ংকৰ অপৰাধী নাছিল” আৰু আদালতৰ তত্বাৱধানত চিবিআই, বিশেষ তদন্তকাৰী দল (এছআইটি) বা আন ৰাজ্যৰ আৰক্ষী দলৰ পৰা স্বতন্ত্ৰ তদন্ত বিচাৰিছিল।
