মঙলবাৰে (২২ এপ্ৰিল, ২০২৫) জম্মু-কাশ্মীৰৰ পেহেলগামত সংঘটিত ভয়ানক সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণত কমেও ২৬ জন পৰ্যটকৰ মৃত্যু হোৱাৰ পিছতে গভীৰ সংকটৰ সন্মুখীন হৈছে কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগ। এই আক্ৰমণে কেৱল নিৰীহ লোকৰ প্ৰাণ কাঢ়ি লোৱাই নহয়, কাশ্মীৰৰ অৰ্থনীতিৰ মূল ভেটি পৰ্যটন উদ্যোগতো গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে।
পৰ্যটন উদ্যোগ আৰু ট্ৰেভেল এগ্ৰিগেটৰৰ সৈতে জড়িত লোকসকলে বৃহৎ পৰিসৰত বুকিং বাতিলৰ আশংকা কৰিছে। এনে পৰিস্থিতিত বিমান সংস্থা আৰু হোটেলৰ লগত আলোচনা কৰি বিনামূলীয়াকৈ তাৰিখ সলনি আৰু বুকিং বাতিলৰ সুবিধা প্ৰদানৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
পেহেলগামৰ বৈছৰণ মেডোত সংঘটিত হোৱা এই আক্ৰমণ কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগৰ বাবে এক বৃহৎ আঘাত। ক্লিয়াৰট্ৰিপৰ চীফ গ্ৰোথ এণ্ড বিজনেছ অফিচাৰ মঞ্জৰী সিংঘালে কয় যে, “প্ৰাথমিক পৰ্যবেক্ষণ অনুসৰি বিমান বাতিলৰ সংখ্যা সাতগুণ বৃদ্ধি পাইছে আৰু ভৱিষ্যতৰ বুকিং ৪০ শতাংশ হ্ৰাস পাইছে।
এই আক্ৰমণৰ ফলত পৰ্যটকৰ মাজত শংকা আৰু অনিশ্চয়তা বিয়পি পৰাত বহুতে কাশ্মীৰলৈ যাত্ৰাৰ পৰিকল্পনা বাতিল কৰিছে। ট্ৰেভেল এজেণ্টসকলে কয় যে আক্ৰমণৰ খবৰ বিয়পি পৰাৰ পিছৰে পৰা বাতিলৰ অনুৰোধ বৃদ্ধি পাইছে।
ট্ৰেভেল এগ্ৰিগেটৰ মেকমাইট্ৰিপৰ এগৰাকী মুখপাত্ৰই কয় যে, “পেহেলগামত সংঘটিত হোৱা এই মৰ্মান্তিক কাণ্ডত আমি গভীৰভাৱে শোকাহত। ইজমাইট্ৰিপৰ অধ্যক্ষ তথা প্ৰতিষ্ঠাপক নিশান্ত পিট্টীয়ে কয়, “শ্ৰীনগৰত চলি থকা পৰিস্থিতিৰ বাবে আমি আমাৰ গ্ৰাহকসকলক সৰ্বাধিক সহায় আগবঢ়াবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ।২২ এপ্ৰিলৰ পূৰ্বে কৰা সকলো বুকিংৰ বাবে ৩০ এপ্ৰিললৈকে ভ্ৰমণৰ বাবে বিনামূলীয়া পৰিৱৰ্তন আৰু বাতিলৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে।”
কাশ্মীৰৰ অৰ্থনীতিত পৰ্যটনৰ মুখ্য ভূমিকা আছে। জম্মু-কাশ্মীৰৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ (জিডিপি) প্ৰায় ৮.৪৭ শতাংশ ই অৰিহণা যোগায়। হোটেলৰ মালিক, হাউচবোটৰ মালিক, পনি ৰাইডাৰ, গাইড, চালক, শিপিনী আদি স্থানীয় লোকসকলে জীৱিকাৰ বাবে পৰ্যটনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। এই আক্ৰমণে তেওঁলোকৰ জীৱিকাৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে।
ফেডাৰেচন অৱ এছ’চিয়েশ্যনছ ইন ইণ্ডিয়ান টুৰিজিম এণ্ড হস্পিটেলিটিৰ সাধাৰণ সম্পাদক ৰাজীৱ মেহৰাই কয় যে এই আক্ৰমণে কেৱল নিৰীহ লোকৰ প্ৰাণ কাঢ়ি লোৱাই নহয়, হাউচবোটৰ মালিক, হোটেলৰ মালিক, স্থানীয় গাইড আৰু শিপিনীৰ জীৱিকাও ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিছে।
ইণ্ডিয়ান এছ’চিয়েশ্যন অৱ ট্যুৰ অপাৰেটৰে এই আক্ৰমণক তীব্ৰ গৰিহণা দি কয় যে এই আক্ৰমণ কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগত আঘাত হানিবলৈ আৰু ভয়ৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিবলৈ ৰচনা কৰা হৈছে। পেহেলগাম টেক্সি মালিক সন্থা আৰু পনিৰ মালিকসকলে ৰাজপথলৈ ওলাই আহি এই আক্ৰমণৰ প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰি জীৱিকাৰ ওপৰত এই আক্ৰমণৰ প্ৰভাৱক লৈ ক্ষোভ প্ৰকাশ কৰে।
আক্ৰমণৰ পিছত পৰ্যটকক নিৰাপদে ঘূৰাই অনাৰ বাবে বিমান সংস্থাসমূহে ক্ষীপ্ৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰে। এয়াৰ ইণ্ডিয়া আৰু ইণ্ডিগ’ই ২৩ এপ্ৰিলত শ্ৰীনগৰৰ পৰা দিল্লী আৰু মুম্বাইলৈ অতিৰিক্ত চাৰিখন বিমান চলাইছে।এয়াৰ ইণ্ডিয়া এক্সপ্ৰেছে ৩০ এপ্ৰিললৈকে শ্ৰীনগৰলৈ অহা-যোৱা কৰা সকলো বিমানৰ বাতিল আৰু পৰিৱৰ্তনৰ মাচুল ৰেহাই দিছে।
কিন্তু বিমানৰ চাহিদা বৃদ্ধিৰ বাবে শ্ৰীনগৰৰ পৰা বাহিৰলৈ ওলাই অহা বিমানৰ মূল্য আকাশলংঘী হোৱাৰ ফলত পৰ্যটকৰ ওপৰত অতিৰিক্ত আৰ্থিক চাপৰ সৃষ্টি হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে, শ্ৰীনগৰৰ পৰা মুম্বাইলৈ বিমানৰ ভাড়া ২১,০০০ৰ পৰা ২৩,০০০ টকা হৈছেগৈ।
যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগত যথেষ্ট বিকাশ হৈছে। ২০২১ চনত ৬৬৫,৭৭৭ পৰ্যটকৰ তুলনাত ২০২৪ চনত কাশ্মীৰলৈ ৩৪,৯৮,৭০২ জন পৰ্যটক আহিছিল, যিয়ে ৪০০ শতাংশ বৃদ্ধিৰ ইংগিত দিয়ে। বিদেশী পৰ্যটকৰ আগমনও ২০২১ চনত ১৬১৪ৰ পৰা ২০২৪ চনত ৪৩,৬৫৪লৈ বৃদ্ধি পাইছে। ২০১৯ চনত ৩৭০ অনুচ্ছেদ বাতিল হোৱাৰ পিছৰে পৰা কাশ্মীৰক পৰ্যটন অনুকূল গন্তব্যস্থান হিচাপে প্ৰচাৰ কৰি আহিছে। ২০২৩ চনত শ্ৰীনগৰত অনুষ্ঠিত জি-২০ পৰ্যটন কৰ্মী গোটৰ বৈঠক এই প্ৰচেষ্টাৰ এক মাইলৰ খুঁটি আছিল। কিন্তু এই আক্রমণে এই অগ্ৰগতি বিপৰ্যয়ৰ মুখলৈ লৈ গৈছে।
বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে এই আক্ৰমণে হ্ৰস্বম্যাদীভাৱে পৰ্যটন উদ্যোগত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাব। ইতিহাসে দেখুৱাইছে যে এনে ঘটনাৰ পিছত পৰ্যটন উদ্যোগৰ তৎক্ষণাত অৱনতি ঘটে। উদাহৰণস্বৰূপে ২০১৯ চনত শ্ৰীলংকাত ইষ্টাৰৰ বোমা বিস্ফোৰণৰ ফলত পৰ্যটন ৭০ শতাংশ হ্ৰাস পাইছিল আৰু পুনৰুদ্ধাৰত ৯-১২ মাহ সময় লাগিছিল। কিন্তু দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগটো পুনৰুদ্ধাৰ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, যদিহে চৰকাৰে নিৰাপত্তা ব্যৱস্থা শক্তিশালী কৰে আৰু কাশ্মীৰক নিৰাপদ গন্তব্যস্থান হিচাপে পুনৰ ব্ৰেণ্ডিং কৰে।
পেহেলগামৰ সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগত ভয়াৱহ আঘাত। ইয়াৰ ফলত পৰ্যটকৰ মাজত শংকা বিয়পি পৰাই নহয়, স্থানীয় অৰ্থনীতি আৰু জনজীৱনতো গভীৰ প্ৰভাৱ পৰিছে। বিমান সংস্থা আৰু ট্ৰেভেল এগ্ৰিগেটৰসকলে পৰ্যটকক সহায় কৰাৰ বাবে পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে যদিও আৰ্থিক আৰু লজিষ্টিক প্ৰত্যাহ্বান এতিয়াও আছে।
চৰকাৰ আৰু অংশীদাৰসকলৰ ঐক্যবদ্ধ প্ৰচেষ্টা আৰু কঠোৰ নিৰাপত্তা ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা কাশ্মীৰৰ পৰ্যটন উদ্যোগক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা সম্ভৱ। কিন্তু সাম্প্ৰতিক শোক আৰু অনিশ্চয়তাৰ মাজতে কাশ্মীৰৰ জনসাধাৰণ তথা পৰ্যটন উদ্যোগৰ লগত জড়িতসকলে এক কঠিন সময়ৰ সন্মুখীন হৈছে।
