দুবছৰ পূৰ্বে আমেৰিকাৰ শ্বৰ্ট চেলিং এজেন্সী হিণ্ডেনবাৰ্গৰ এক প্ৰতিবেদনৰ ভিত্তিত সমগ্ৰ দেশতে তোলপাৰ লাগিছিল। কাৰণ, হিণ্ডেনবাৰ্গৰ প্ৰতিবেদনত অভিযোগ কৰা হৈছিল যে গৌতম আদানী গ্ৰুপে বিপুল পৰিমাণৰ অবৈধ বিত্তীয় লেনদেন কৰিছিল। এতিয়া খোদ গৌতম আদানিক উৎকোচৰ গোচৰত অভিযুক্ত কৰিছে আমেৰিকাৰ আদালতে।
গৌতম আদানিৰ ভতিজাক সাগৰ আদানি আৰু কোম্পানীটোৰ ব’ৰ্ডৰ আন ৬ জন সঞ্চালকে ভাৰত চৰকাৰৰ বিষয়াক ২০২৯ কোটি টকা উৎকোচ প্ৰদান কৰিছে। যাতে তেওঁলোকে চৰকাৰী বিদ্যুৎ যোগান কোম্পানীটোৰ সৈতে সৌৰশক্তি প্ৰকল্পত চুক্তিবদ্ধ হ’ব পাৰে। ২০২০ চনৰ পৰা ২০২৪ চনৰ ভিতৰত এই উৎকোচ দিয়া হৈছিল।
উৎকোচৰ বিষয়টোৰ প্ৰতি আমেৰিকাৰ আদালত সদায় সংবেদনশীল হৈ আহিছে। কাৰণ ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে গ্ৰাহক, বিনিয়োগকাৰী বা সাধাৰণ জনতাক প্ৰতাৰণা কৰি অসৎ উপায়েৰে কামবোৰ সম্পন্ন কৰা। আমেৰিকাৰ আদালতৰ মতে, আদানি গ্ৰুপে আমেৰিকাৰ বিনিয়োগকাৰী আৰু বেংকৰ পৰা উৎকোচ দি বিদ্যুৎ যোগানৰ চুক্তি লাভৰ বিষয়টো গোপনে ৰাখিছিল। তেওঁলোকে ভাবিছিল এই চুক্তিৰ পৰা ২ বিলিয়ন ডলাৰ বা প্ৰায় ১৭ হাজাৰ কোটি টকা লাভ কৰিব।
প্ৰশ্ন হয়, ভাৰত চৰকাৰৰ বিষয়াসকলক উৎকোচ দিয়া হ’লে আমেৰিকাৰ আদালতে কেনেকৈ বিচাৰ কৰিব? আমেৰিকাৰ আদালতে তেনে কৰিব পাৰে কাৰণ আমেৰিকাৰ বিনিয়োগকাৰীয়েও আদানি গ্ৰুপত ধন বিনিয়োগ কৰিছে।
যি সময়ত আদানি গ্ৰুপৰ বিৰুদ্ধে উৎকোচৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছে, সেই সময়তে ভাৰততো কোম্পানীটো বিতৰ্কৰ মাজত সোমাই পৰিছে। কাৰণ, সেই সময়লৈকে হিণ্ডেনবাৰ্গৰ প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ পাইছিল। ইয়াত কোৱা হৈছে যে আদানিৰ ভাৰতীয় ব্যৱসায়ৰ ধন বিদেশৰ ভুৱা কোম্পানীলৈ নিয়া হৈছিল। ইয়াৰ পিছত সেই ধন পুনৰ আদানি গ্ৰুপত বিদেশী বিনিয়োগ হিচাপে দেখুওৱা হয়। ইয়াৰ জৰিয়তে আদানিৰ শ্বেয়াৰৰ মূল্য বৃদ্ধি পাইছে। হিণ্ডেনবাৰ্গৰ প্ৰতিবেদনৰ পিছত আদানিৰ শ্বেয়াৰৰ মূল্য যথেষ্ট হ্ৰাস পায়।
এই বিষয়টো আৰু অধিক জটিল। গৌতম আদানি আদানি শক্তি কোম্পানীৰ অধ্যক্ষ। তেওঁৰ ভতিজাক সাগৰ আদানী কাৰ্যবাহী সঞ্চালক। সেই কাৰণেই আমেৰিকাৰ আদালতে ঘোষণা কৰে যে তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে সৌৰশক্তি প্ৰকল্পৰ বাবে উৎকোচ দিয়াৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছে।
অভিযুক্তৰ ভিতৰত আছে আজিওৰ পাৱাৰৰ চিইঅ’ ৰঞ্জিত গুপ্তা আৰু কোম্পানীটোৰ কনচালটেণ্ট ৰূপেশ আগৰৱাল। তেওঁলোকে আমেৰিকাৰ ইছ্যুৱাৰ হিচাপে কাম কৰিছিল। আমেৰিকাৰ এখন আদালতে অভিযোগ কৰিছে যে ভাৰতীয় চৰকাৰী সৌৰ শক্তি নিগমক ১২ গিগাৱাট বিদ্যুৎ যোগানৰ চুক্তি সম্পূৰ্ণ কৰিবলৈ উৎকোচ দিয়া হৈছিল। কিন্তু দেখা যায় যে চৰকাৰী কোম্পানীটোৱে ভাৰতত সৌৰশক্তি বিক্ৰী কৰিবলৈ কোনো ক্ৰেতা বিচাৰি পোৱা নাই। ক্ৰেতা অবিহনে সেই চুক্তি কেনেকৈ আগবাঢ়িব? অৰ্থাৎ চৰকাৰী কোম্পানীটোৱে ক্ৰেতা ঠিক নকৰাকৈয়ে ৰিস্কৰ সৈতে চুক্তিবদ্ধ হোৱাৰ দৰেই আদানি গ্ৰুপেও ৰিস্ক লৈ চুক্তি কৰিলে।
ভাৰতীয় সৌৰ শক্তি নিগমৰ বিষয়াসকলক বিপুল উৎকোচ দিয়া বুলি অভিযোগ উঠিছে যাতে চৰকাৰী খণ্ডটোৱে ৰাজ্যসমূহৰ বিদ্যুৎ যোগান কোম্পানীসমূহক সৌৰশক্তি ক্ৰয় কৰিবলৈ পতিয়ন নিয়াব পাৰে। লগতে অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ ৰাজ্য চৰকাৰী যোগান নিগমৰ বিষয়াসকলো জড়িত বুলি অভিযোগ উত্থাপন হৈছে।
আমেৰিকাৰ আদালতে কয় যে আদানি গোট আৰু আমেৰিকাৰ ইছ্যুৱাৰ (এজিঅ’ৰ পাৱাৰৰ চিইঅ’)য়ে উৎকোচৰ ধন ভাগ কৰিছিল। আমেৰিকাৰ অভিযুক্তসকলেও কয় যে ষড়যন্ত্ৰকাৰীসকলে বিভিন্ন ক’ড নাম ব্যৱহাৰ কৰিছিল। বাৰ্তাসমূহ এনক্ৰিপ্ট কৰা ভাষাত বিনিময় কৰা হৈছিল। গৌতম আদানিক যেনেকৈ কোৱা হৈছিল, দ্য বিগ মেন বা নুমাৰো উনো।
উৎকোচৰ ধন কেনেকৈ দিয়া হৈছিল সেই কথাও জনা বুলি দাবী কৰা হৈছে। অভিযোগ অনুসৰি কেতিয়াবা প্ৰকল্পৰ অংশীদাৰ হিচাপে আৰু কেতিয়াবা পৰামৰ্শদাতাৰ মাচুল হিচাপে উৎকোচ দিয়া হৈছিল।
আদানিৰ বিৰুদ্ধে এই অভিযোগে দেশৰ ঘৰুৱা ৰাজনীতিত আন এক ধুমুহাৰ সৃষ্টি কৰিব বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে। সংসদৰ অধিৱেশন আহি আছে। এইবাৰ যিহেতু চৰকাৰী বিষয়াক প্ৰত্যক্ষভাৱে উৎকোচৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছে, গতিকে বিৰোধীয়ে যৌথ সংসদীয় সমিতি গঠন কৰি তদন্তৰ দাবী কৰিব পাৰে।
আদানিৰ বিৰুদ্ধে উৎকোচৰ অভিযোগ দৰাচলতে কি? ‘দ্য বিগ মেন’ কোন?
