ভাৰত-পাকিস্তান খেলত পাকিস্তান জিন্দাবাদৰ শ্লোগান, হনুমান চালিছা পাঠ, ছ’চিয়েল মিডিয়াত পোষ্ট বা যিকোনো কাৰ্টুন – এইবোৰ হৈছে কিছুমান আহিলা যিবোৰ সাম্প্ৰতিক সময়ত বিভিন্ন ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ অধীনত গোচৰ ৰুজু কৰাৰ অজুহাত। ইয়াৰ ফলত, ভাৰতত এই আইনৰ অপব্যৱহাৰ সম্পৰ্কে এক বিতৰ্কই দেখা দিছে আৰু এতিয়া আইনখনৰ পুনৰীক্ষণৰ বিষয়লৈ আলোচনা চলিছে। বিৰোধৰ সন্মুখীন হোৱাৰ পিছত, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ এতিয়া আইনখনৰ পুনৰীক্ষণ কৰিবলৈ সাজু হৈছে।
যদিও বিতৰ্কিত ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ পুনৰীক্ষণৰ বাবে কোনো সময়সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাই, উচ্চতম ন্যায়ালয়ে বুধবাৰে শুনানিৰ সময়ত সমগ্ৰ বিষয়টোত তিনিটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা উল্লেখ কৰিছে:-
প্ৰথমতে, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে আইনখন পুনৰীক্ষণ নকৰালৈকে দেশদ্ৰোহ আইনৰঅধীনত কোনো নতুন এজাহাৰ দাখিল কৰিব নোৱাৰিব।
দ্বিতীয়তে, ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ অধীনত অমীমাংসিত হৈ থকা গোচৰবোৰৰ ওপৰত আগলৈ কোনো পদক্ষেপ লোৱা উচিত নহয়।
তৃতীয়তে – দেশদ্ৰোহৰ ধাৰা 124A ৰ অধীনত পঞ্জীয়ন হোৱা গোচৰবোৰত কাৰাগাৰত বন্দী থকা সকলে জামিনৰ বাবে আদালতলৈ যাব পাৰে।
ভাৰতৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ এন ভি ৰমনাৰ নেতৃত্বত তিনিজনীয়া বিচাৰপীঠে গোচৰটোৰ শুনানি গ্ৰহণ কৰে। উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ যুগান্তকাৰী আদেশটোৱে ঔপনিৱেশিক যুগৰ আইনৰ অধীনত অভিযুক্ত হোৱা শ শ লোকৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব। গোচৰটোৰ পৰৱৰ্তী শুনানি জুলাইৰ তৃতীয় সপ্তাহত হ’ব।
সম্পূৰ্ণ প্ৰসংগটো বুজি পোৱাৰ আগতে, দেশদ্ৰোহ আইন কি হয় তাৰ চমু আভাস লোৱাটো জৰুৰী ।
ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ ধাৰা (IPC) 124A অনুসৰি, যেতিয়া এজন ব্যক্তিয়ে, কথিত বা লিখিত শব্দ, চিহ্ন বা দৃশ্যমান মাধ্যমৰ দ্বাৰা বা আন কোনো ধৰণে, ঘৃণা বা অৱজ্ঞা বা উচটনি দিয়াৰ চেষ্টা কৰে বা আন কোনো প্ৰকাৰে ভাৰতত আইনৰ দ্বাৰা স্থাপিত চৰকাৰৰ প্ৰতি উচটনি দিয়াৰ চেষ্টা কৰে, তেতিয়া তেওঁৰ বিৰুদ্ধে ৰাজদ্ৰোহৰ অভিযোগ উত্থাপিত হয়। ৰাজদ্ৰোহ হৈছে এক জামিনবিহীন অপৰাধ। আৰু ইয়াৰ শাস্তি হৈছে তিনি বছৰৰ পৰা আজীৱন কাৰাদণ্ডৰ লগতে জৰিমনা।
এনচিআৰবিৰ তথ্য অনুসৰি, ২০১৪ আৰু ২০১৯ ৰ ভিতৰত মুঠ ৫৫৯ টা গোচৰত ৰাজদ্ৰোহৰ অধীনত অভিযুক্তক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু মাত্ৰ ১০ টা গোচৰতহে অভিযুক্ত দোষী সাব্যস্ত হয়।
অৱশ্যে, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে এতিয়া এই আইনখন পুনৰীক্ষণ কৰিবলৈ সন্মত হৈছে। কিন্তু যেতিয়া কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক দেশৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়ত এই আইনৰ পুনৰীক্ষণসন্দৰ্ভত এটা প্ৰশ্ন সোধা হৈছিল, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ স্থিতি দুটা পৃথক সময়ত বেলেগ বেলেগ লাগিছিল।
তাৰিখ : ৭ মে ২০২২
উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ সাংবিধানিক বৈধতাক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা আৱেদনৰ শুনানি গ্ৰহণ কৰি আছিল। ইয়াৰ প্ৰত্যুত্তৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে উচ্চতম ন্যায়ালয়ত ইয়াৰ শপতনামা দাখিল কৰিছিল। চৰকাৰে শপতনামাত ব্ৰিটিছৰ দিনৰ পৰা চলি অহা ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ পুনৰীক্ষণৰ প্ৰয়োজন নাই দেখা বুলি কৈছিল। কিন্তু দুদিন পিছতে, চৰকাৰে নিজৰ শপতনামাৰ পৰা ইউ-টাৰ্ণ লয়।
তাৰিখ : ৯ মে ২০২২
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে পুনৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ত এখন শপতনামা দাখিল কৰিছিল। পৰিৱৰ্তিত শপতনামাত, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে কৈছে যে দেশদ্ৰোহ আইন পুনৰীক্ষণ কৰা হ’ব। প্ৰধানমন্ত্ৰী মোডীয়ে সেয়াই বিচাৰে। ইয়াৰ বাবে, কেন্দ্ৰই আদালতক দেশদ্ৰোহ আইনৰ বিৰুদ্ধে দাখিল কৰা আৱেদনৰ শুনানি গ্ৰহণ নকৰিবলৈ তথা কেন্দ্ৰই পুনৰীক্ষণৰ অনুশীলন আৰম্ভ নকৰালৈ অপেক্ষা কৰিবলৈ অনুৰোধ জনাইছে।
এনে পৰিস্থিতিত প্ৰশ্ন উত্থাপিত হয় যে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে দুদিনৰ ভিতৰত দেশদ্ৰোহ আইনৰ ওপৰত কি কাৰণে ইউ-টাৰ্ণ ললে? প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ৭ মে’ৰ শপতনামাৰ বিষয়ে অৱগত নাছিল নেকি?
শেহতীয়াকৈ, প্ৰেছ ফ্ৰীডম ইণ্ডেক্সত ১৮০ খন দেশৰ তালিকাত, ভাৰত ১৪২ তম স্থানৰ পৰা ১৫০ তম স্থানলৈ অৱনমিত হৈছে। ২০১৬ চনত, এই সূচকত ভাৰত ১৩৩ তম স্থানত আছিল। এই বছৰৰ এপ্ৰিলমাহত, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ কংগ্ৰেছৰ এটা সংস্থাই ভাৰতক ধৰ্মীয় স্বাধীনতাৰ ওপৰত “বিশেষ উদ্বেগজনক দেশ”ৰ শ্ৰেণীত ৰাখিছিল।
যদিও এই সূচকবোৰ ৰাজদ্ৰোহ আইনৰ সৈতে পোনপটীয়াকৈ সম্পৰ্কিত নহয়, অবশ্যে নাগৰিকৰ স্বাধীনতাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত। ৰাজদ্ৰোহ আইন নাগৰিকৰ স্বাধীনতাৰ সৈতে জড়িত।
চৰকাৰৰ ‘পুনৰ চিন্তা’ কৰাৰ প্ৰকৃত কাৰণ কি সেয়া বুজাটো অতি জৰুৰী। গোটেই বিষয়টো কেইদিনমানৰ বাবে পিছুৱাই দিয়াৰ কাৰণে নে এই বিষয়বোৰৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ ভাৰতৰ অন্য আইন আছে, যিবোৰ পৰ্যাপ্ত। এইটো কাৰণো হব পাৰে আইনখন বাতিল কৰাৰ ফলত ৰাজনৈতিক লাভলাভৰ সম্ভাৱনা?
চৰকাৰে, যদি বিচাৰে, আইনখন বাতিল কৰি বিৰোধীসকলক সন্তুষ্ট কৰিব পাৰে। সেয়েহে পুনৰীক্ষণৰ আঁৰত ভাৰত চৰকাৰৰ চিন্তাধাৰাৰ বিষয়ে এতিয়াৰ পৰা একো কোৱাটো অলপ কঠিন।
ল’ কমিশ্যনে কৈছে যে ব্ৰিটেইনে ১০ বছৰ আগতে দেশদ্ৰোহ আইন বাতিল কৰিছে কাৰণ দেশখনে এনে কঠোৰ আইন ব্যৱহাৰ কৰাৰ উদাহৰণ হ’ব নিবিচাৰে। এতিয়া প্ৰশ্ন হয় 124A ধাৰাটো বজাই ৰখা কিমান যুক্তিসংগত যিটো ব্ৰিটিছে ভাৰতীয়সকলৰ ওপৰত অত্যাচাৰ কৰিবলৈ এটা সঁজুলি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
