স্বাধীনতা পাবলৈ ভাৰতে কম যুঁজ দিবলগীয়া হোৱা নাছিল। দেশৰ স্বাধীনতাৰ ইতিহাসৰ দৰেই গৌৰৱময় জাতীয় পতাকাৰ ইতিহাসো। একে সময়তে ই এক ঘটনাবহুল কাহিনী। বহুতে হয়তো সেই কাহিনী নাজানে। অৱশেষত বিভিন্ন বিৱৰ্তনৰ মাজেৰে জাতীয় পতাকাই এই ৰূপ পাইছে। কেনেকৈ সলনি হৈছে জাতীয় পতাকাৰ ৰূপ? জানি লওক সেই কাহিনী।
মহাত্মা গান্ধীয়ে প্ৰথমে কৈছিল যে দেশৰ এখন নিজা পতাকা লাগে। বৰ্তমান ভাৰতৰ জাতীয় পতাকা আনুভূমিকভাৱে তিনিটা সমান ভাগত বিভক্ত। ওপৰত গাঢ় গেৰুৱা, মাজত বগা আৰু তলত গাঢ় সেউজীয়া। বগাৰ ওপৰত গাঢ় নীলা ৰঙৰ অশোক চক্ৰ। ৰাষ্ট্ৰীয় পতাকাৰ দীঘ-প্ৰস্থৰ অনুপাত ৩:২। বৰ্তমানৰ জাতীয় পতাকাৰ গাঁথনি এনেধৰণৰ। এতিয়া চাওঁ আহক ইয়াৰ বিৱৰ্তনৰ ইতিহাস।
১৯০৬ চনত ভাৰতৰ প্ৰথম জাতীয় পতাকা উত্তোলন কৰা হয়। অৱশ্যে সেয়া চৰকাৰী জাতীয় পতাকা হিচাপে স্বীকৃত নাছিল। সেই বছৰৰে ৭ আগষ্টত কলিকতাত সেইখন উত্তোলন কৰা হৈছিল। সেইখনো ত্ৰিৰঙী আছিল। কিন্তু ইয়াৰ ৰং আছিল ৰঙা, হালধীয়া আৰু সেউজীয়া। সেই তিনিটা ৰঙো তিনিটা আনুভূমিক খণ্ডত ভাগ কৰা হৈছিল। মাজৰ হালধীয়া ৰঙেৰ মাজত দেৱনাগৰী লিপিৰে ‘বন্দে মাতৰম’ লিখা হৈছিল, সেউজীয়া ৰঙৰ অংশত আছিল ৮টি আধাফুলা পদুম ফুল।
১৯০৭, ১৯১৭ আৰু ১৯২১ চনত বাৰে বাৰে পতাকাৰ ৰূপ সলনি হৈছিল। ১৯৩১ চনত সকলো সংশোধনৰ পিছত অৱশেষত জাতীয় পতাকাখনে প্ৰায় বৰ্তমানৰ ৰূপটো পায়। ৰঙা ৰং গাঢ় গেৰুৱালৈ সলনি হয়, হালধীয়া বগালৈ সলনি হয়। কেৱল সেউজীয়াটোহে বাকী থাকে। পিংগলী ভেংকয়াই পূৰ্বৰ পতাকাখন পুনৰ প্ৰস্তুত কৰে।
জাতীয় পতাকাৰ ৰঙৰ ভিতৰত গেৰুৱা হৈছে শক্তিৰ প্ৰতীক, বগা সত্যৰ প্ৰতীক আৰু সেউজীয়া উৰ্বৰতাৰ প্ৰতীক। আগতে গ্ৰহণ কৰা পতাকাৰ ‘বন্দে মাতৰম’ৰ ঠাইত নতুন পতাকাৰ কেন্দ্ৰত আহিল গান্ধীজীৰ যঁতৰ। ইয়াৰ ৰঙৰ কোনো ধৰ্মীয় তাৎপৰ্য নাই।
বৰ্তমানৰ জাতীয় পতাকাৰ যি ৰূপ সেয়া হৈছিল ১৯৪৭ চনৰ ২২ জুলাইত। এই সময়তে আন এটা সংশোধন ঘটিল। তেতিয়া স্বাধীন ভাৰতৰ জাতীয় পতাকাৰ কেন্দ্ৰলৈ অশোক চক্ৰ আহিল। ১৯৪৭ চনত গ্ৰহণ কৰা পতাকাখন ১৯৩১ চনত গ্ৰহণ কৰা পতাকাখনৰ দৰেই আছিল। ইয়াত ব্যতিক্ৰম আছিল সম্ৰাট অশোকৰ ধৰ্মচক্ৰ। ই পতাকাৰ মাজত মহাত্মা গান্ধীৰ যঁতৰৰ ঠাই লয়। এইদৰেই আমাৰ স্বাধীন ভাৰতে লাভ কৰিলে জাতীয় পতাকা।