২০১৮ চনত যেতিয়া সাহিত্য অকাডেমীৰ সম্পাদক ড° কে শ্ৰীনিবাস ৰাওৰ বিৰুদ্ধে এগৰাকী মহিলা সহকৰ্মীক যৌন নিৰ্যাতন চলোৱাৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল, আৰু মহিলাগৰাকীয়ে স্থানীয় অভিযোগ সমিতি (এল চি চি)ত অভিযোগ দাখিল কৰিছিল, তেতিয়া অকাডেমীয়ে তেওঁক “দুৰ্বল প্ৰদৰ্শন”ৰ কাৰণ দেখুৱাই চাকৰিৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰিছিল।
এতিয়া দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ে অকাডেমীৰ এই কার্যক কেৱল অন্যায় আৰু অবৈধ বুলিয়েই নহয়, প্রতিশোধৰ কার্য বুলিও অভিহিত কৰিছে৷ ২০২৫ চনৰ ২৮ আগষ্টত দিয়া ৰায়দানত দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়ে অকাডেমী আৰু সম্পাদক উভয়ৰে যুক্তি সম্পূৰ্ণৰূপে নাকচ কৰি মহিলাগৰাকীক পুনৰ নিজৰ পদত অধিষ্ঠিত কৰে।
উল্লেখ্য যে, অকাডেমী আৰু সম্পাদকৰ নাম আদেশৰ পৰা আঁতৰাবলৈ (গোপনীয় ৰখা) নিৰ্দেশ দিছিল যদিও সেইবোৰৰ ওপৰত প্ৰতিবেদন দিয়াত বাধা নিষিদ্ধ কৰা নাছিল।
আদালতত এল চি চিৰ অধিকাৰক্ষেত্ৰক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰি এই গোচৰৰ তদন্তৰ বিৰোধিতা কৰিছিল সাহিত্য অকাডেমীয়ে। অকাডেমীয়ে বিচাৰিছিল যে বিষয়টো ইয়াৰ আভ্যন্তৰীণ অভিযোগ সমিতিৰ দ্বাৰা চম্ভালিব লাগে। অৱশ্যে উচ্চ ন্যায়ালয়ে স্পষ্ট কৰি দিয়ে যে এই তদন্ত চলোৱাৰ কৰ্তৃত্ব আইচিচিৰ নহয়, এলচিচিৰ।
মন কৰিবলগীয়া যে কৰ্মক্ষেত্ৰত মহিলাৰ যৌন নিৰ্যাতন (প্ৰতিৰোধ, নিষেধাজ্ঞা আৰু প্ৰতিকাৰ) আইন, ২০১৩ (POSH আইন)ৰ অধীনত এলচিচি গঠন কৰা হৈছে। এই কমিটীয়ে এনে ক্ষেত্ৰত কৰ্মক্ষেত্ৰত যৌন নিৰ্যাতনৰ অভিযোগ শুনা যায় য’ত আইচিচি নাই বা অভিযুক্তজন “নিয়োগকৰ্তা” হয়, অৰ্থাৎ অভিযোগকাৰীৰ নিযুক্তিত তেওঁলোকে মুখ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল।
মহিলাগৰাকীয়ে অভিযোগ উত্থাপন কৰিছে যে অকাডেমিৰ সভাপতি ড০ মাধৱ কৌশিক আৰু আইচিচিৰ সদস্যসকলে তেওঁক অভিযোগ প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈ হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছিল। আইচিচিৰ এখন বৈঠকত আনকি তেওঁক কোৱা হৈছিল যে, সচিবগৰাকীৰ বিৰুদ্ধে কোনো ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা নহ’ব। ফলস্বৰূপে মহিলাগৰাকীয়ে মানসিক যন্ত্ৰণা আৰু মানসিক চাপত ভুগি থাকিল।
আশ্চৰ্যজনক যে ইমান গুৰুতৰ গোচৰত জড়িত এইগৰাকী জ্যেষ্ঠ বিষয়াৰ বিৰুদ্ধে ভুক্তভোগীয়ে যুঁজি থকাৰ সময়তে চৰকাৰে নিজৰ বিষয়াক সন্মান জনাইছে। তেওঁক ক্ষমতাত থকা শীৰ্ষ নেতাক গ্ৰহণ কৰাৰ সুযোগ দিয়া হৈছে আৰু তেওঁক ভাৰতৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে বিশ্বজুৰি প্ৰেৰণ কৰা হৈছে।
স্মৰ্তব্য যে, কে শ্ৰীনিবাস ৰাওক ২০১৩ চনত সাহিত্য অকাডেমীৰ সম্পাদক হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছিল।
উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ বাসিন্দা জুগনু (নাম সলনি কৰা হৈছে)ক ২০১৮ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত সাহিত্য অকাডেমীৰ উচ্চ পদত নিযুক্তি লাভ কৰিছিল।উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশত উল্লেখ কৰা জুগনুৰ অভিযোগ অনুসৰি এই চাকৰিৰ যাত্ৰাৰ আৰম্ভণিৰে পৰাই সম্পাদকে তেওঁক যৌন নিৰ্যাতনৰ বলি কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।
ভুক্তভোগীৰ অভিযোগ যে, এই হাৰাশাস্তি বিভিন্ন ৰূপ লৈছিল— অবাঞ্চিত শাৰীৰিক আৰু যৌন সংস্পৰ্শ, অশ্লীল মন্তব্য আৰু যৌন নিৰ্যাতন।
শাৰীৰিক সংস্পৰ্শৰ দাবীক প্ৰতিহত কৰিলে ভয়াৱহ পৰিণতিৰ ভাবুকি দিয়া হৈছিল বুলিও কয় মহিলাগৰাকীয়ে। আঞ্চলিক পৰিচয়ৰ বাবেও বৈষম্যৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছে ভুক্তভোগী মহিলাগৰাকীয়ে।
দ্য ৱায়াৰৰ পূৰ্বৰ এক প্ৰতিবেদনত প্ৰকাশ পাইছে যে, ২০১৮ চনৰ ৪ৰ পৰা ৬ ছেপ্টেম্বৰৰ ভিতৰত যৌন নিৰ্যাতনৰ প্ৰথমটো কাণ্ড সংঘটিত হোৱা বুলি অভিযোগ উঠিছে, যেতিয়া জুগনুৱে সচিবগৰাকীৰ সৈতে কৰ্মসূত্ৰে লেহলৈ গৈছিল। সেই সময়ত মহিলাগৰাকীয়ে অলপতে বিবাহপাশত আবদ্ধ হৈছিল। অভিযোগত কোৱা হৈছে যে ৰাৱে বিয়াৰ পিছৰে পৰা মহিলাগৰাকী “ডাঙৰ” হৈ অহাৰ কথা মন্তব্য কৰিছিল আৰু স্তনলৈ আঙুলিয়াই কৈছিল।
২০১৮ চনৰ ১৪-১৫ ছেপ্টেম্বৰত অসম ভ্ৰমণৰ সময়ত সম্পাদকগৰাকীয়ে গাড়ীৰ পিছৰ চিটত বহি থকা জুগনুৰ সন্মুখত এখন ডাঙৰ ছবি (সচিবলৈ উপহাৰ) ৰাখিছিল আৰু অভিযোগ অনুসৰি ছবিখন অলপ ওখ হ’লে “তাইৰ লগত আৰু বহুত কাম কৰিব পাৰিলেহেঁতেন।”
২০১৮ চনৰ ১৪ নৱেম্বৰত গেংটক ভ্ৰমণৰ সময়ত এদিন সন্ধিয়া সচিবগৰাকীয়ে তেওঁৰ কান্ধত চুইছিল। মহিলাগৰাকীয়ে প্ৰতিবাদত চিঞৰি উঠাত সম্পাদকগৰাকীয়ে কয়, “উত্তৰ-পূবৰ মহিলাসকলক ‘শীতল’ বুলি গণ্য কৰা হয়।”
২০১৯ চনৰ ১৩-১৫ ছেপ্টেম্বৰত ৰাঁচীত অনুষ্ঠিত হোৱা সাদ্ৰী ভাষা সন্মিলনৰ সময়ত প্ৰেছ ক্লাবৰ লিফটত সচিবগৰাকীয়ে জোৰকৈ মহিলাগৰাকীৰ মুখত আঙুলি সোমোৱাৰ চেষ্টা কৰিছিল।
অৱশেষত ২০১৯ চনৰ ৭ নৱেম্বৰত মহিলাগৰাকীয়ে সংগঠনটোৰ সভানেত্ৰীক ইমেইলযোগে এই বিষয়ে অৱগত কৰি বহিঃৰাজ্য, স্বতন্ত্ৰ সমিতি গঠনৰ দাবী জনায়। অৱশ্যে আইচিচিৰ তদন্তৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰে ৰাষ্ট্ৰপতিগৰাকীয়ে।
উল্লেখযোগ্য যে, তেওঁ আইচিচিত অভিযোগ দাখিল কৰা নাছিল যদিও তেওঁৰ দাবী যে, “ৰাষ্ট্ৰপতিগৰাকীয়ে মোৰ ইমেইলক অভিযোগ বুলি গণ্য কৰি মোৰ সন্মতি অবিহনে আইচিচিলৈ প্ৰেৰণ কৰিছিল।”
ততাতৈয়াকৈ ২০১৯ চনৰ ৯ নৱেম্বৰত উপ-সচিবলৈ এখন পত্ৰ লিখি তেওঁৰ উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে, যিখন পত্ৰও কাৰ্যনিৰ্বাহক সমিতিলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। আবেদনকাৰীয়ে ২০১৯ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত আই চি চিলৈ লিখিছিল যে ৫ ডিচেম্বৰ, ২০১৯ৰ বৈঠকৰ সময়ত অধ্যক্ষই অভিযোগ প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈ হেঁচা প্ৰয়োগ কৰিছিল আৰু সচিবগৰাকীৰ বিৰুদ্ধে কোনো ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা নহ’ব বুলি স্পষ্ট কৰি দিছিল।
অৱশেষত ২০১৯ চনৰ ২৯ নৱেম্বৰত জুগনুৱে নতুন দিল্লী জিলাৰ জিলা দণ্ডাধীশৰ যোগাযোগ বিষয়া (এল চি চি)ৰ ওচৰত হাৰাশাস্তিৰ লিখিত অভিযোগ দাখিল কৰে। এই সংস্থাটো POSH Act, 2013 ৰ অধীনত গঠন কৰা এটা সংস্থা।
১৬ ডিচেম্বৰ, ২০১৯, আৰু ১৬ জানুৱাৰী, ২০২০ তাৰিখৰ আদেশত এল চি চিয়ে বিষয়টো প্ৰাথমিক শুনানিৰ বাবে যোগ্য বুলি উল্লেখ কৰি ৰায় দিয়ে যে ‘সচিব’ৰ পদটো প’ছ আইনৰ ধাৰা ২(ছ)ৰ অধীনত ‘নিয়োগকৰ্তা’ৰ সংজ্ঞাৰ ভিতৰত পৰে। ফলস্বৰূপে কমিটীয়ে জুগনুক অন্তৱৰ্তীকালীন সকাহ হিচাপে দৰমহাৰ সৈতে তিনি মাহৰ ছুটী দিয়াৰ পৰামৰ্শ দিয়ে।
